Planetarni kauboji

Otpor je u vreme vladavine Miloševića imao svoju funkciju u Srbiji, pre svega kroz delovanje po modelu “urbane gerile”. Ta gerila je istovremeno iritirala vlast protestima mladih ljudi, i bila izvor vrednosnih poruka ostalom stanovništvu, pozivajući na nenasilan otpor. Uloga Otpora je bila izuzetno važna u slamanju režima Miloševića i to se mora priznati. Naravno, sam čin prevrata 5. oktobra 2000. godine nije bio sasvim nenasilan, kao što nijedan model rušenja nekog režima ne može biti sasvim pacifistički.

Osnovni problem sa svim revolucionarnim organizacijama, pa i sa Otporom, nastaje kada se one profesionalizuju i počnu da traže nova tržišta. Zvučaće malo grubo, ali nema drugog načina da se to kaže: profesionalizovani revolucionari neminovno postaju plaćenici i traže nova “ratišta demokratije”, da bi tamo mogli da plasiraju svoja znanja i iskustva. Pri tome nije važno da li za to dobijaju novac, a često dobijaju. Oni svakako nešto dobijaju za uzvrat, bilo da je to politički uticaj u zemlji u kojoj deluju, kontakti sa budućim šefom i članovima vlade, održavanje reputacije u svojoj zemlji, kao i stabilan priliv sredstava od onih finansijera koji su skloni da podržavaju takve zavereničke modele “uvođenja demokratije”.

Danas je jasno da američka administracija prednjači u svetu u podršci takozvanim projektima uvođenja demokratije. Ti projekti pomalo podsećaju na projekte uvođenja vodovoda ili struje: napravite nacrt, nađete izvođače, i nekome “uvedete demokratiju” kako vi smatrate za shodno. Pri tome se ne pitate mnogo o tome da li taj želi instalacije koje mu uvodite, kakav je njegov život, i koje žrtve on za to treba da ponese.

Delovanje Otpora u drugim zemljama u cilju rušenja vlasti, kao što je to bio pokušaj obaranja Aleksandra Lukašenka u Belorusiji, može se okvalifikovati kao neprijateljsko udruživanje radi ugrožavanja ustavnog poretka, pogotovo u zemljama koje karakteriše “tvrda ruka” u upravljanju i u kojima krivični zakon sadrži oštre sankcije za ovakva dela. To pripadnike Otpora dovodi u vrlo opasnu situaciju, a postavlja i pitanje o legitimitetu njihovog delovanja.

Lično me najviše zanima pitanje o legitimitetu. Dakle, u čije ime Otpor deluje u Belorusiji ili u Ukrajini? U ime beloruskog i ukrajinskog naroda? U ime jednog njegovog dela? U ime srpskog naroda? U ime Amerikanaca koji to finansiraju? U čije ime? I da li Otpor oseća moralnu odgovornost kada se u nekoj takvoj krizi oko smene vlasti dogodi trovanje jednog kandidata na izborima, kao u Ukrajini, dođe do poništavanja izbora, i zapreti podela zemlje i građanski rat?

Takođe bih postavio pitanje da li nadležni organi Srbije znaju ko obučava mladiće i devojke iz Otpora, koji je status tih ljudi, koji su njihovi ciljevi, i kako to deluje na živote mladića i devojaka iz Otpora? Danas je Srbija država koja ima svoju vlast, i to legitimnu vlast, i u njoj nema prostora za slobodne političke jahače i gerilce koji po ugovoru ruše tuđe vlade. Nevladine organizacije moraju imati patriotsku orijentaciju i moraju delovati u okviru legitimne politike svoje vlade, a ne više protiv vlade kao u vreme Miloševića. Imam, pomalo, utisak da Otpor i njegova nevladina organizacija postupaju kao “planetarni kauboji”, van sistema normi svoje zemlje i kriterijuma legitimnosti.

U Otporu deluju stariji ljudi i moje kolege koje cenim. Stoga mislim da u tom pokretu postoje zrele snage i pozitivna energija, ali mislim da je tok delovanja dosta zatrovan uticajima sa strane koji te momke i devojke navode na problematična mešanja u stvari drugih zemalja. To je zabrinjavajuće i nije dobro. #

(Autor je naučni savetnik

Instituta za međunarodnu

politiku i privredu) Otpor je u vreme vladavine Miloševića imao svoju funkciju u Srbiji, pre svega kroz delovanje po modelu “urbane gerile”. Ta gerila je istovremeno iritirala vlast protestima mladih ljudi, i bila izvor vrednosnih poruka ostalom stanovništvu, pozivajući na nenasilan otpor. Uloga Otpora je bila izuzetno važna u slamanju režima Miloševića i to se mora priznati. Naravno, sam čin prevrata 5. oktobra 2000. godine nije bio sasvim nenasilan, kao što nijedan model rušenja nekog režima ne može biti sasvim pacifistički.

Osnovni problem sa svim revolucionarnim organizacijama, pa i sa Otporom, nastaje kada se one profesionalizuju i počnu da traže nova tržišta. Zvučaće malo grubo, ali nema drugog načina da se to kaže: profesionalizovani revolucionari neminovno postaju plaćenici i traže nova “ratišta demokratije”, da bi tamo mogli da plasiraju svoja znanja i iskustva. Pri tome nije važno da li za to dobijaju novac, a često dobijaju. Oni svakako nešto dobijaju za uzvrat, bilo da je to politički uticaj u zemlji u kojoj deluju, kontakti sa budućim šefom i članovima vlade, održavanje reputacije u svojoj zemlji, kao i stabilan priliv sredstava od onih finansijera koji su skloni da podržavaju takve zavereničke modele “uvođenja demokratije”.

Danas je jasno da američka administracija prednjači u svetu u podršci takozvanim projektima uvođenja demokratije. Ti projekti pomalo podsećaju na projekte uvođenja vodovoda ili struje: napravite nacrt, nađete izvođače, i nekome “uvedete demokratiju” kako vi smatrate za shodno. Pri tome se ne pitate mnogo o tome da li taj želi instalacije koje mu uvodite, kakav je njegov život, i koje žrtve on za to treba da ponese.

Delovanje Otpora u drugim zemljama u cilju rušenja vlasti, kao što je to bio pokušaj obaranja Aleksandra Lukašenka u Belorusiji, može se okvalifikovati kao neprijateljsko udruživanje radi ugrožavanja ustavnog poretka, pogotovo u zemljama koje karakteriše “tvrda ruka” u upravljanju i u kojima krivični zakon sadrži oštre sankcije za ovakva dela. To pripadnike Otpora dovodi u vrlo opasnu situaciju, a postavlja i pitanje o legitimitetu njihovog delovanja.

Lično me najviše zanima pitanje o legitimitetu. Dakle, u čije ime Otpor deluje u Belorusiji ili u Ukrajini? U ime beloruskog i ukrajinskog naroda? U ime jednog njegovog dela? U ime srpskog naroda? U ime Amerikanaca koji to finansiraju? U čije ime? I da li Otpor oseća moralnu odgovornost kada se u nekoj takvoj krizi oko smene vlasti dogodi trovanje jednog kandidata na izborima, kao u Ukrajini, dođe do poništavanja izbora, i zapreti podela zemlje i građanski rat?

Takođe bih postavio pitanje da li nadležni organi Srbije znaju ko obučava mladiće i devojke iz Otpora, koji je status tih ljudi, koji su njihovi ciljevi, i kako to deluje na živote mladića i devojaka iz Otpora? Danas je Srbija država koja ima svoju vlast, i to legitimnu vlast, i u njoj nema prostora za slobodne političke jahače i gerilce koji po ugovoru ruše tuđe vlade. Nevladine organizacije moraju imati patriotsku orijentaciju i moraju delovati u okviru legitimne politike svoje vlade, a ne više protiv vlade kao u vreme Miloševića. Imam, pomalo, utisak da Otpor i njegova nevladina organizacija postupaju kao “planetarni kauboji”, van sistema normi svoje zemlje i kriterijuma legitimnosti.

U Otporu deluju stariji ljudi i moje kolege koje cenim. Stoga mislim da u tom pokretu postoje zrele snage i pozitivna energija, ali mislim da je tok delovanja dosta zatrovan uticajima sa strane koji te momke i devojke navode na problematična mešanja u stvari drugih zemalja. To je zabrinjavajuće i nije dobro.

Prof. dr Aleksandar Fatić

(Autor je naučni savetnik Instituta za međunarodnu politiku i privredu)