Od ovogodišnjeg Bitefa očekuje se da donese osveženje i - novo viđenje pozorišta

      Beogradski internacionalni teatarski festival - Bitef - ove godine, 37. put, održava se od 15. do 25. septembra, kada će na njemu svoje najnovije tendencije predstaviti umetnici iz Francuske, Litvanije, Poljske, Nemačke, Makedonije, Mađarske, Italije, Bugarske i iz naše zemlje.
       Ovaj “jedan od najznačajnijih pozorišnih festivala u svetu”, kako ga je predstavila Gorica Mojović, član Izvršnog odbora Skupštine grada Beograda zadužena za kulturu, ove godine održava se pod sloganom “Budućnost pozorišta je u filozofiji” (reči Bertolta Brehta).
       Osim na zvaničnim pozorišnim scenama Narodnog pozorišta, Jugoslovenskog dramskog pozorišta i Sava centra, predstave će biti izvedene i u nekim nepozorišnim ambijentima, kao što su Sportski centar IMR u Rakovici, Muzej elektroprivrede i Zidnan kapija na Kalemegdanu.
       Umetnički direktor i selektor Bitefa Jovan Ćirilov, na konferenciji za novinare upriličenoj ovim povodom u Skupštini grada Beograda, predstavio je svih 11 ostvarenja koje će se naći pred beogradskom publikom. Ćirilov otkriva da je sada “prvi put video sve predstave koje će biti izvedene na Bitefu”, pa je otuda i mogao da kaže da, kao selektor, preuzima potpunu odgovornost. Ali i da najavi sa prilično sigurnosti da će “ovo biti jedan od onih Bitefa po kojem će se određivati teatarske sezone u Evropi”.
       “Vrlo važno je što smo se prošle godine dogovorili sa našim osnivačem, Skupštinom grada Beograda, i sa Savetom festivala da Bitef vratimo njegovim najsvetlijim danima, da na njemu budu zastupljena najveća pozorišta i najveća imena, i to sa predstavama koje su radili na nov način”, kaže Ćirilov.
       Ovogodišnji festival, 15. septebra, u 20 časova, na sceni Sava centra, počinje francuskom predstavom “Srećni Vavilon”, u izvođenju Nacionalnog centra za koreografiju iz Pariza, a čiji autori su Žoze Montalvo i Dominik Ervije. Pariski koreograf, kako piše u festivalskom katalogu, oduševio je svet novim viđenjem savremene igre bez granice žanrova. Reč je o predstavi spektaklu u kojoj se na istoj sceni, u tom Vavilonu igre, susreću i evropski beli balet i njujorški hip-hop, i afrički tam-tam i brazilski kapoeras.
       Nedelju velikana na ovom festivalu započinje redovni gost Bitefa Jozef Nađ, naš zemljak iz Kanjiže, niz godina nastanjen u Orleanu (Francuska), koji stiže sa multimedijalnom predstavom “Filozofi”, punom poezije pokreta i potrage za smislom postojanja.
       Sledi potom predstava “Hamlet”, u izvođenju pozorišta iz Viljnusa, koju je režirao jedan od najvećih reditelja našeg vremena Eimuntas Nekrošius, takođe dobar poznanik Bitefa. Ovo veliko pozorišno ime poslednjih sezona svet uzbuđuje svojim viđenjem “Hamleta”, gde se u ulozi danskog kraljevića pojavljuje poznati pop pevač iz Litvanije.
       Beogradska publika imaće zatim priliku da vidi predstavu “Brisanje” proslavljenog poljskog reditelja Kristijana Lupe, koji se prvi put pojavljuje na Bitefu. Reč je o porodičnoj sagi slavnog austrijskog pisca Tomasa Berharda. Ova predstava traje sedam sati, ali će se igrati pet sati, jer, kako reče Ćirilov, ni on nije uspeo da je odgleda do kraja. Možda baš zbog toga, zbog svoje dužine, ona će biti tri dana na programu, u Jugoslovenskom dramskom pozorištu: započinje 18. septembra, u 18 časova, kada se igra prvi deo, prva dva čina, u trajanju od 90 i 70 minuta, sa pauzom između njih od 15 minuta; sutradan, u isto vreme, igra se drugi deo, treći i četvrti čin, u trajanju od 65 i 75 minuta, sa pauzom između njih takođe od 15 minuta; a u subotu 20. septembra, od 15 časova, igraju se i peti i šesti deo, sa pauzom od 60 minuta.
       Iz Nemačke stiže tamošnja najbolja predstava sezone, “Nora” Henrika Ibzena, u režiji Tomasa Ostermajera. Ovo klasično Ibzenovo delo Ostermajer “stavlja u naše vreme sa svim konsenkvencama takvog viđenja Norine pobune”.
       Beogradskoj publici predstaviće se Naroden teatar iz Bitolja, delom Riste Krla “Pare su ubistvo”, u režiji Ljupča Georgievskog. Delo jednog od pionira makedonske dramske književnosti poslužilo je reditelju i ansamblu da u novom pozorišnom idiomu visoke mere stilizovanosti potraži antropološki smisao”, piše u programu festivala.
       Mladi i žestoki mađarski reditelj Arpad Šiling daje svoje viđenje “Vojceka” u šokantnoj predstavi “Radnički cirkus”, koju izvodi teatar iz Budimpešte.
       Jedna od senzacija ovogodišnjeg Bitefa trebalo bi da bude projekat eksperimentalnog i avangardnog karaktera iz Italije “Omaž Nikoli Tesli”, u režiji Lorenca Bacokija, gde grupa stvaralaca, zanesenih ličnošću i delom Nikole Tesle, a u duhu ekstremnih traganja italijanskih pozorišnih umetnika, stvara teatar na granici umetničke mašte i naučnog vizionarstva. Predstava se odigrava između rekonstruisanih Teslinih uređaja, a igraće se u Muzeju elektroprivrede.
       U tradiciji Bitefa je i da otkriva nova imena svetskog pozorišta. Ove godine, kako najavljuje Jovan Ćirilov, “otkriće i za svet i za nas” biće svestrana pozorišna ličnost Marijusa Kurkinskog, bugarskog reditelja koji dolazi sa režijom Šekspirove “Zimske bajke”, u izvođenju Nacionalnog teatra “Ivan Vazov” iz Sofije.
       Pored ovih devet inostranih, biće prikazane i dve domaće pradstave: “Strah i njegov sluga”, po romanu Mirjane Novaković, u režiji Kokana Mladenovića, a u koprodukcijskom izvođenju Ateljea 212 i Belefa (ovo delo publika će moći da vidi na Kalemegdanu) i “Faust II”, u režiji Mire Erceg i u izvođenju beogradskog Narodnog pozorišta.
       U okviru pratećeg programa Festivala, 16, 17. i 18. septembra održava se Bitef Polifonija 03 “Ovo je stvaran svet”/Zašto pozorište, zatim simpozijom na temu ovogodišnjeg festivalskog slogana “Budućnost pozorišta je u filozofiji. Da ili ne?”, a u Muzeju Jugoslovenske kinoteke održaće se “Bitef na filmu”, biće prikazan ciklus filmova inspirisan slavnim filozofima.
       Na pomenutoj konferenciji za novinare pojavio se i ministar kulture u Vladi Srbije Branislav Lečić iskazujući spremnost da organizatoru Bitefa pomogne ukoliko je pomoć potrebna.
       “Čini mi se, po izboru predstava, da može da se desi da ovaj Bitef bude osveženje, neko novo otkrivanje”, kaže Lečić. “Pogotovo bih želeo da skrenem pažnju na naše dve predstave, bez obzira što nisam upoznat sa drugim predstavama. Jer, osnovni zadatak ovakvog festivala, naravno i Bitefa, nije samo da se upoznamo sa pozorišnim alternativama i zbivanjima u svetu nego i da oni izvrše uticaj na naš domaći teatar. Vi znate da je to bilo sporno pitanje po mnogo osnova, ali činjenica je da mi kroz ove dve predstave, poređene sa drugima, iz novog ugla, možemo da vidimo do koje mere je taj uticaj sada prisutan.”
       Lečić kaže da mu se i sam ovogodišnji festivalski (Brehtov) slogan čini zanimljivim, bez obzira koliko on može biti osporavan ili saglasan, jer, kako veli, “čini mi se da dolazi vreme u kome sublimacija dosadašnjeg iskustva, i teatarskog i životnog, može da predstavlja jedan novi zamah, da to bude stvarno ponovno otkrivanje pozorišta”.
       I još, kaže Lečić, “nama je ovakav festival sada, zaista, važan u našem demokratskom razvoju društva i demokratskoj kulturi”, jer on daje zamah kulturnom tržištu i našim kontaktima sa Evropom.
       Prisutne na ovoj konferenciji, gde su bili i neki inostrani gosti, iznenadilo je kada su organizatori pozvali i novinare i kritičare da kupe ulaznice za festivalske predstave. A cena pojedinačnih ulaznica je od 500 do 1 000 dinara.
       Inače, ovogodišnji budžet Bitefa, prema rečima Gorice Mojović, iznosi 34 miliona dinara. Osim Skupštine grada, kao osnivača i pokrovitelja, kao donator pojavljuje se Jat Airnjadžs, a tu je i više sponzora.
      
       JOVAN JANJIĆ