Misaone senzacije

Iz perspektive današnjeg posmatrača, naviknutog na najrazličitije vizuelne senzacije koje nude pre svega elektronski mediji, pogled na vizuelnu prošlost, makar ona bila i avangardna, možda neće imati takvu vrstu atraktivnosti. Međutim, misaoni procesi koji su njena podloga višestruko nadjačavaju ispraznu spektakularnost. Upravo takvu vrstu sadržaja nudi izložba Mihaila Petrova u galeriji SANU, koju je osmislila Žaklina Ratković, kustoskinja MSUB. Zamišljena kao putujuća izložba programa Muzej u pokretu, kojom je Muzej savremene umetnosti trebalo da svoje zbirke izlaže u galerijama u Srbiji i tako bude prisutan i za vreme rekonstrukcije, izložba nema retrospektivni karakter. Ona pruža uvid u različite faze grafičkog opusa umetnika koji suštinski menja prirodu grafike, akcentujući glavne momente.

Već prvi, avangardni period, pokazuje formiranog umetnika koji sa samo devetnaest godina, prvi u svojoj sredini, radikalno menja tadašnji vizuelni grafički svet uvodeći elemente apstrakcije u svoje ilustracije. Kao platforme za izražavanje novih ideja, časopisi Zenit, LJubomira Micića, Dada Tank, Dragana Aleksića i UT (Put) Zoltana Čuke, pružaju prostor mladom umetniku da pokaže autentičan umetnički svet koji je izgradio analizirajući rad Paula Klea, Pola Sezana i Vasilija Kandinskog, čiji tekst Slikarstvo kao čista umetnost prevodi i objavljuje 1922. godine u časopisu Misao. Ranih dvadesetih godina Petrov je bio anonimni umetnik čiji su se radovi i poezija (Autoportret, Fragment naših grehova, portret LJubomira Micića, Ritmi iz pustinje, Putevi i mostovi) u ovim časopisima objavljivali uporedo sa radovima Modiljanija, Marinetija, Kandinskog, Maljeviča, Arhipenka, Tatljina. Otuda ne čudi da Micić u rubrici Makroskop u šestom broju Zenita piše Mihailo S. Petrov je jedno novo naznačenje i početak. Individualnost koja se formira zasebno i neovisno. Zenit ga oseća, voli i pozdravlja. Krunu uvida u ovaj uzbudljiv avangardni period rada Mihaila Petrova čini slika Kompozicija 77 nastala 1924. godine čije je polazište knjiga 77 samoubica Branka Ve Poljanskog.

Pariz, u kojem boravi sredinom dvadesetih, unosi promene u njegove stavove, a samim tim i u način njegovog rada. Petrov pripada intelektualnom građanskom sloju koji je veoma zainteresovan za socijalnu problematiku, koja je od tada sve češća tema njegove grafike. O stepenu angažovanosti u tom smislu možda vrlo rečito govori podatak da je u septembru 1944. godine, uoči oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu, u svom ateljeu uveliko spremao dekoracije za Dan oslobođenja, iako su Nemci boravili u zgradi u kojoj se atelje nalazio. Kao deo te socijalne orijentisanosti treba posmatrati i portrete rudara nastale pedesetih godina u jeku socrealističkog umetničkog modela, ali karakterno izvan njega.

Poslednjih decenija života Mihailo Petrov eksperimentiše na polju apstraktne grafike, radeći u tehnici meke prevlake, ponovo prvi na ovim prostorima. Podloga mekog voska pruža mogućnost utiskivanja različitih materijala, što Petrov obilato koristi. Tako se na njegovim grafikama iz ovog perioda mogu prepoznati oblici, struktura i tekstura različitih tkanina, žica, mreža, konopaca. Međutim, krajnji rezultat nisu realistične forme, već dela koja se definišu kao enformel grafika, apstrakcija koja je srodna i istovremena sa enformelom ili slika u grafičkoj formi. Sve dovoljno inspirativno za stvaranje vizuelnog sveta sutrašnjice nekog novog revolucionarnog devetnaestogodišnjaka.