Arhiva

Bez njih u 2015.

NIN | 20. septembar 2023 | 01:00
Bez njih u 2015.


1. Euzebio de Silva Fereira (71), crni panter, jedan od najvećih fudbalera svih vremena. Osvojio je Zlatnu loptu 1965. , četiri puta je bio najbolji strelac u Portugaliji, dva puta u Evropi. Bio je učesnik utakmica na oproštaju Bore Kostića i Dragoslava Šekularca.

2. Arijel Šaron (86), bivši izraelski premijer koji je posle moždanog udara bio u komi od 2006. Bio je ratnik i vojni lider, decenijama je dominirao javnim životom Izraela kao heroj ratova sa Arapima.

3. Uroš Marović (68), vaterpolista Partizana, jugoslovenski reprezentativac, predsednik Vaterpolo saveza Srbije...Za reprezentaciju Jugoslavije igrao je 203 puta, postigao 198 golova, osvojio je olimpijsko zlato 1968. i dve evropske bronzane medalje.

4. Klaudio Abado (80), najslavniji dirigent 20. veka koji je vodio orkestre u Milanu, Beču i Berlinu. Kao Italijan, bio je otvoreni protivnik varvarinu kulture, Silviju Berluskoniju, ponavljajući svoju krilaticu da kultura oslobađa od siromaštva.

5. Mikloš Jančo (93), mađarski filmski reditelj i doktor pravnih nauka, dobitnik Zlatne palme 1972., autor filmova Crveni i beli, Tišina i krik, Crveni psalm, LJudi bez nade...koji su predstavljali svojevrstan upitnik savesti intelektualca.

6. Maksimilijan Šel (84), glumac, dobitnik Oskara za ulogu u filmu Ninberški proces, debitovao je uz Marlona Branda u filmu Mladi lavovi, odigrao stotinak uloga, ali je i režirao. Najznačajniji je njegov dokumentarni film o Marlen Ditrih. Bio je i veoma uspešan koncertni pijanista.

7. Olga Jevrić (92), srpska vajarka i akademik, koja je dala veoma značajan doprinos nastajanju modernog i savremenog izraza u domaćem vajarstvu. Izlagala je na Venecijanskom bijenalu, a 2007. je poklonila SANU 147 skulptura malog formata.

8. Širli Templ (86), američka glumica koja je prvih milion dolara zaradila kao dete, pre desete godine. Posle završetka karijere bila je američki delegat na Generalnoj skupštini UN, ambasadorka SAD u Gani i Čehoslovačkoj.

9. Pako de Lusija (67), flamenko gitarista, jedan od najvećih muzičara 20. veka kome je muzički koledž Berkli u Bostonu 2010. dodelio počasni doktorat. Sarađivao je sa muzičkim velikanima, snimio je 30 studijskih i koncertnih albuma. U Beogradu je gostovao pet puta.

10. Gašo Knežević (61), ministar prosvete u Vladi Srbije od 2001. do marta 2004. profesor Pravnog fakulteta. Devedesetih godina je bio član Građanskog saveza Srbije, zatim je prešao u Demokratsku stranku da bi od 2008. bio član Političkog saveta DS.

11. Vjera Hitilova (85), češka rediteljka, predstavnica novog talasa u čehoslovačkom filmu. NJen film Bele rade iz 1966. godine predstavljao je radikalno odvajanje od socrealizma u umetnosti i bio je zabranjen, da bi dobio Gran pri na festivalu u Bergamu.

12. Mitropolit Jovan (78), mitropolit zagrebačko-ljubljanski i cele Italije Jovan Pavlović. Poreklom iz Slavonije, diplomirao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, a potom boravio na postdiplomskim studijama u tadašnjoj Zapadnoj Nemačkoj.

13. Miki Runi (93), američki glumac koji je do 1965. snimio 200 filmova i zaradio tri milijarde dolara. Četiri puta je bio nominovan za Oskara, a dobio ga je dva puta, od kojih jedan za životno delo. Ženio se osam puta, jedna od žena bila je slavna glumica Ava Gardner.

14. Svetlana Velmar Janković (81), srpska književnica i članica SANU. Za svoje romane dobila je NIN-ovu nagradu, nagrade Isidora Sekulić i Ivo Andrić...NJen roman Lagum je 1997. godine francuski časopis Lire rangirao na deseto mesto među 20 najboljih knjiga prevedenih te godine u Francuskoj.

15. Gabrijel Garsija Markes (87), kolumbijski pisac, autor romana Sto godina samoće, Jesen patrijarha, LJubav u doba kolere...Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1982. Bio je prestavnik magičnog realizma u književnosti, a njegove knjige su se prodavale u desetinama miliona širom sveta.

16. Tadeuš Ruževič (93), jedan od najvećih savremenih pesnika, Poljak kome je svet odao priznanje prevodeći ga na brojne jezike i nagrađujući ga. Pisao je i realističko-poetske drame, od kojih su najpoznatije Kartoteka i Klopka. Poslednju zbirku pesama i kratke proze Kupi mačku u džaku objavio je 2008.

17. Vujadin Boškov (83), proslavljeni fudbalski reprezentativac Jugoslavije i Evrope, trener Reala i drugih evropskih timova. Fudbalsku karijeru je završio kao kapiten jugoslovenske reprezentacije na Svetskom fudbalskom prvenstvu u Švedskoj. U nacionalnom dresu je odigrao 57 utakmica, od čega 37 uzastopce.

18. DŽon Timoti Bajford (73), reditelj, scenarista, prevodilac...Završio je londonsku Akademiju dramskih umetnosti, radio sedam godina na Bi-Bi-Siju i došao poslom u Beograd. Tu je ostao punih 40 godina, do smrti. Autor je dečijih televizijskih serijala na TV Beograd Neven, Poletarac, Babino unuče...

19. Vojćeh Jaruzelski (91), bivši predsednik Poljske, poslednji poljski komunistički lider, najmlađi general. Jaruzelski je 1981. uveo u Poljskoj ratno stanje koje je trajalo 586 dana. Za to vreme, poginulo je više od 100 ljudi, više od 3000 je emigriralo, a uhapšeno ih je 10.000.

20. Dobrosav Dobrica Ćosić (93), srpski pisac, romansijer, esejista, politički i nacionalni teoretičar, član SANU. Bio je prvi predsednik Savezne Republike Jugoslavije od 1992. do 1993. Za Korene je dobio prvu NIN-ovu nagradu za roman godine, a napisao je još Deobe, Vreme zla, Vreme smrti...

21. Mihajlo Miša Blam (67), kontrabasist, kompozitor, snimio je više od 40 albuma kao kontrabasista i bas gitarista. Svirao je u brojnim orkestrima, od kojih su najpoznatiji džezsekstet Marković-Gut.

22. Alfredo di Stefano (88), legendarni fudbaler Real Madrida od 1953. do 1964. sa kojim je osam puta bio šampion Španije, a pet puta prvak Evrope. Di Stefano je rođeni Argentinac i za reprezentaciju svoje zemlje odigrao je 6 utakmica i postigao 6 golova. Za selekciju Španije je odigrao 31 utakmicu i dao 23 gola.

23. Eduard Ševarnadze (86), šef sovjetske diplomatije od 1985. do raspada zemlje 1991, a od 1995. do 2003. je bio predsednik Gruzije. Ovaj politički veteran je prema mišljenju zapadnih državnika bio jedna od najuticajnijih figura za postizanje sporazuma koji je doveo do rušenja Berlinskog zida.

24. Bora Todorović (85), pozorišni, filmski i televizijski glumac koji je igrao u filmovima najznačajnijih reditelja Makavejeva, Šijana, Paskaljevića, Kusturice...Bio je izvanredan protagonista u predstavama Maratonci trče počasni krug, Mrešćenje šarana, Lari Tompson... Vlasnik je Sterijine nagrade, Pavle Vuisić, dobio je Gran pri u Kanu...

25. Vladimir Beara (86), sinonim za najboljeg golmana u istoriji jugoslovenskog fudbala. Kada je 1955. iz Hajduka došao u Crvenu zvezdu, bilo je to ravno zemljotresu. Sa Hajdukom je bio tri puta prvak države, sa Zvezdom još četiri i dva puta pobednik u Kupu Jugoslavije. Kao trener nije imao uspeha.

26. Robin Vilijams (63), glumac, izvanredan komičar koji je tri puta bio nominovan za Oskara, a dobio ga je za upečatljivu epizodu terapeuta u filmu Dobri Vil Hanting. Bio je veoma depresivan, zavisan od kokaina i alkohola, potom je 20 godina bio čist, da bi 2006. ponovo poklekao. Obesio se u svom domu u San Francisku.

27. Lorin Bekol (89), američka filmska glumica. U prvom filmu je igrala 1944. sa već poznatim Hemfrijem Bogartom, 1945. se udala za njega i bili su u braku do njegove smrti. Snimili su zajedno još tri filma, od kojih je najpoznatiji Imati i nemati. Osvojila je dva Zlatna globusa i počasnog Osakara za zasluge u filmskoj industriji Holivuda.

28. Sava Stojkov (90), slikar iz Sombora koji je slikanje učio u ateljeima Đorđa Andrejevića Kuna i Antona Hutera. Najpoznatija dela načinio je u maniru naive i hlebinske škole, te u pravcu poetskog realizma. Vojvođanska priroda i ljudi predstavljaju najčešći motiv njegovog slikarstva.

29. Ričard Atenborou (91) britanski glumac i reditelj koji je za režiju filma Gandi dobio Oskara 1983. godine. Tada je pobedio Sidnija Polaka, Sidnija Lameta i Stivena Spilberga, a film je bio apsolutni pobednik u broju osvojenih statueta. Bio je lord, istaknuti član Laburističke partije, aktivista protiv aparthejda, ambasador dobre volje UNICEF-a...

30. Mirko Tepavac (92), jugoslovenski ministar inostranih poslova, političar, publicista, partizan ilegalac tokom Drugog svetskog rata, predratni aktivista Komunističke partije Jugoslavije, direktor Radio Beograda, glavni i odgovorni urednik Politike, ambasador...Kao liberal, 1972. se povukao sa funkcije ministra inostranih poslova Jugoslavije.

31. Milan Galić (76), fudbalski reprezentativac, kapiten reprezentacije koja je 1960. u Rimu osvojila olimpijsko zlato, u Parizu bila evropski vicešampion, a u Čileu četvrta na svetu. Nezamenjivi prvotimac Partizanove generacije koja je igrala u finalu Kupa šampiona. Po završetku karijere diplomirao je na Pravnom fakultetu u Beogradu.

32. Špiro Galović (76), srpski političar, advokat, autor knjige Govor i pogovor. Kao partijski funkcioner Srbije, otišao je sa političke scene posle obračuna Slobodana Miloševića sa Ivanom Stambolićem na čuvenoj Osmoj sednici 1989. godine i do kraja života se uspešno bavio advokaturom.

33. Predrag Manojlović (63), vaterpolista koji je za reperezentaciju Jugoslavije odigrao 264 utakmice i postigao 154 gola. Najveći uspeh bilo je osvajanje srebrne medalje na Olimpijadi u Moskvi 1980. Na svetskim prvenstvima osvojio je bronzane medalje u Beogradu i Berlinu, na Svetskom kupu u Rijeci i Beogradu...

34. Vuk Bojović (74) vajar koji je 28 godina bio direktor beogradskog zoološkog Vrta dobre nade. Svojom ljubavlju i radom od njega je napravio reprezentativnu evropsku ustanovu. Privatne tragedije su mu učinile život teškim 2013. mu je u centru Beograda ubijen sin Nikola, drugi sin Vuk je u zatvoru u Španiji.

35. Voja Čolanović (92), pisac, dobitnik NIN-ove nagrade za roman Zebnja na rasklapanje 1987. Za desetak romana i brojne zbirke priča dobio je mnoge nagrade, među kojima i Andrićevu. Bio je urednik u izdavačkoj kući Rad i prvi urednik Naučnog programa TV Beograd.

36. Oskar de la Renta (82), modni dizajner koji se proslavio šezdesetih godina prošlog veka kreirajući haljine za prvu damu Amerike Žaklinu Kenedi. Oblačio je i druge prve dame, od Nensi Regan do Hilari Klinton, Saru DŽesiku Parker u seriji Seks i grad, a poslednja kreacija mu je bila haljina koju je nosila Amal Alamudin na venčanju sa DŽordžom Klunijem.

37. Marija Crnobori (96), pozorišna glumica, rođena Istrijanka, koja je završila glumu u klasi Branka Gavele, igrala u HNK, a na poziv Bojana Stupice i Elija Fincija došla1947. u tek osnovano Jugoslovensko dramsko pozorište i tu i ostala. Bila je neponovljiva junakinja u antičkim dramama, pre svega kao Ifigenija, za koju je dobila Oktobarsku nagradu.

38. Miljenko Dereta (65), filmski i tv reditelj, član Građanskog saveza i predsednik Izvršnog odbora GSS. Sa grupom aktivista demokratske opozicije osnovao je 1996. pokret Građanska inicijativa na čijem čelu je bio 15 godina. Bio je poslanik u Skupštini Srbije u sazivu 2012-2014.

39. Nikola Simić (80) srpski pozorišni, filmski i televizijski glumac. Igrao je u najdugovečnijoj pozorišnoj predstavi na Balkanu, Buba u uhu u JDP, a široka publika je volela da ga gleda u filmskom serijalu Tesna koža, Žikina dinastija, i u tv serijama Srećni ljudi, Porodično blago, Stižu dolari...

40. Veljko Kadijević (89), general koji je od 1988. do 1992. bio savezni ministar odbrane. Bio je na čelu JNA 1991. godine kada su vođene operacije u Dubrovniku i Vukovaru, zbog čega je protiv njega u Hrvatskoj bila podignuta optužnica. Od 2001.je živeo u Moskvi gde je i umro.

41. Slobodan Radulović (71), nekadašnji direktor C marketa koji je 2006. pobegao iz Srbije zbog hapšenja za zloupotrebu prilikom uvođenja u stečaj brojnih srpskih preduzeća. Dobrovoljno se vratio u aprilu 2014. i predao, govorio je da će svedočiti o ulozi Miroslava Miškovića u svemu tome.

42. Jovan Ćirilov (83), filozof, teatrolog, pisac, prevodilac, kolumnista koji je pisao Reč nedelje u NIN-u od 1986. do smrti. Od osnivanja je bio umetnički direktor Bitefa i do smrti njegov selektor. Bio je direktor JDP-a, napisao je brojne knjige, drame, scenarije, zbirke pesama, teatrološke eseje...

43. Nenad Manojlović (60), jugoslovenski i srpski vaterpolista, selektor reprezentacija Jugoslavije i Srbije. Kao selektor reprezentacije osvojio je srebrnu i bronzanu medalju na Olimpijskim igrama u Sidneju 2000. i Atini 2004. i zlatne medalje na evropskim prvenstvima 2001. u Budimpešti i 2003. u Kranju. Bio je sportski direktor Vaterpolo saveza Srbije.



44. DŽo Koker (70), engleski rok i bluz pevač, koji je karijeru počeo 1964. godine. Snimio je 40 albuma i imao veliki broj turneja širom sveta. Britanska kraljica Elizabeta II ga je 2007. odlikovala ordenom Britanske imperije za doprinos u muzici.

45. Miodrag B. Protić (92), srpski slikar, istoričar umetnosti, osnivač Muzeja savremene umetnosti u Beogradu 1965. na čijem čelu je bio do penzionisanja 1980. Redovni likovni kritičar NIN-a bio je između 1952-1958. Među brojnim zapisima, najdragocenija je njegova trotomna umetnička ispovest pod nazivom Nojeva barka.

Aleksandar Luković Lukijan (91) slikar i grafičar; Stjepan Mihaljinec (79), kompozitor i dirigent; Risto Kubura (64), novinar; Momir Vojvodić (75), pesnik; Moma Martinović (74), televizijski reditelj; Tamara Miletić (81), glumica; Jovan Krkobabić ((84), lider Partije ujedinjenih penzionera Srbije; Jurij Gustinčič (93), spoljnopolitički novinar Politike; LJupčo Samardžiski (67), muzičar i slikar; Miodrag Miki Rakić (39), sekretar Saveta za nacionalnu bezbednost Srbije; Aleksandar Saša Ćirić (64), novinar Vremena; Predrag Palavestra (85), teoretičar književnosti, član SANU; Mirko Đorđević (76), verski analitičar; Miljenko Prohaska (89), kompozitor, dirigent; Željko Šturanović (54), potpredsednik Skupštine Crne Gore; Toni Ramon (62), osnivač i poslednji član američkog pank rok benda Ramons; Radovan Lale Đurić (69), slikar; Pol Mazurski (85), američki filmski reditelj; Boris Buzančić (85), jugoslovenski i hrvatski glumac; Ana Karić (74) jugoslovenska i hrvatska glumica; Dušan Kecmanović (72), psihijatar, profesor; Marko Babac (80), profesor i teoretičar filma; Željka Rajner (88), glumica; Zoran Čalić (84), filmski i tv reditelj; Majk Nikols (83), američki reditelj, Srđan Đurić (45), novinar; Olga Savić (80), glumica; Aco Petrović (56), košarkaški trener; Blagoje Paunović (68), fudbaler Partizana; Bratislav LJubišić (72), likovni kritičar;