Promocija

Ove jeseni Beograd je postao bogatiji za jedan reprezentativni galerijski prostor. U zgradi RTS-a, u Takovskoj ulici, prizemni prostor impozantnih dimenzija pretvoren je u hram likovne umetnosti.

Želja da ova velika medijska kuća, po uzoru na one “u svetu”, ima sopstvenu galeriju, odavno je postojala. Po nepisanom pravilu, tipičnom za našu sredinu, dugo se čekalo na njeno ostvarenje.

Prva, promotivna izložba u Galeriji RTS-a posvećena je delu i ličnosti značajnog predstavnika prve generacije naših slikara posle Drugog svetskog rata, nekadašnjem članu danas istorijske “Decembarske grupe”, Aleksandru Tomaševiću. Savet galerije je za autora izložbe izabrao svoga člana, istoričara umetnosti i doskorašnjeg kustosa Narodnog muzeja Nikolu Kusovca.

Kusovac je izložbu realizovao kao sažetu retrospektivu celokupnog Tomaševićevog dela, prateći hronološki faze kroz koje je umetnik prošao. Prve slike u postavci izložbe pripadaju Tomaševićevom ranom, realističkom periodu u kojem je primetan uticaj njegovih učitelja Bjelića, Gvozdenovića i uzora Čelebonovića. Taj kratki period najavljuje “pravog” Tomaševića koji se ogleda u pokušaju stvaranja stila po sadržaju autohtonom, “našem”, a po formi i izrazu modernom, analognom onovremenim aktuelnim pravcima evropskog i svetskog slikarstva. Tomaševiću je bilo blisko osećanje obaveze da se u našoj novoj umetnosti vaspostavi kontinuitet sa onom “starom”, istorijskom. U tome je on, na svoj način, sledio ideju svojih prethodnika iz međuratnog perioda. Tada nastaju njegova platna sa “modernizovanim” motivima, preuzetim sa naših srednjovekovnih fresaka. Kao stručnjak za taj posao, Tomašević radi na konzervaciji živopisa nemanjićkih manastira, što će ga učiniti jednim od najboljih naših poznavalaca vizantijskog fresko-slikarstva. On je, u tom radu, shvatio da je aktuelna paradigma vizantijske umetnosti njena duhovnost i jezik simboličkog izraza. To saznanje uticaće na pojavu njegove sledeće faze u kojoj lišava sliku figuralnog sadržaja, svodi je na “znak” geometrizovane strukture. U toj fazi Tomašević svoj vizantizam kombinuje sa motivima folklornog porekla, opažajući njihovu sinkretičku povezanost. To je faza u kojoj ovaj umetnik dostiže svoj stvaralački zenit. O njoj svedoče virtuozne kompozicije geometrijske strukture u kojima se asociraju “šare” tekstila narodne radinosti.

Osetljiv na promene koje donosi vreme i otvoren “za sve novo”, Tomašević tako šezdesetih godina reaguje na pojavu lirske apstrakcije, tada aktuelnog enformela, i ako taj “stil” u intenciji preferira jednu estetiku sasvim suprotnu njegovoj. Upravo kada je prihvatio taj novi izazov, zadesila ga je prerana, tragična smrt. Srpsko slikarstvo je, njegovim odlaskom, izgubilo jednog od najsmelijih i najvidovitijih svojih stvaralaca. Taj gubitak je utoliko veći što je Tomašević okončao život u naponu svog vitalnog potencijala, uz to još u času novog, istorijskog zaokreta našeg likovnog stvaralaštva kojim je ono ušlo u fazu u kojoj se danas nalazi.

Kusovčeva tačna i sadržajna prezentacija Tomaševićevog dela najavljuje sledeće izložbe u Galeriji RTS-a koje će, nadajmo se, promišljenošću u izboru autora i ozbiljnošću njihove problemske prezentacije doprineti sanaciji sadašnjeg improvizatorskog voluntarizma koji obeležava galerističku izlagačku strategiju u nas, ukoliko se tu o nekoj strategiji uopšte može govoriti.