Slike solidarnosti

Izložba Tito u Africi – slike solidarnosti Muzeja Jugoslavije biće otvorena od 23. juna do 20. oktobra 2019. godine u Vende muzeju u Los Anđelesu, koji je specijalizovan za teme Hladnog rata i socijalizma. „Izložba je umanjena i prilagođena verzija izložbe koju je publika u Beogradu mogla da vidi 2017. godine“, kaže za NIN Radovan Cukić, kustos-istoričar i koautor izložbe. „Na njoj su predstavljene fotografije iz kolekcija Muzeja Jugoslavije, na prvom mestu iz foto-arhiva Josipa Broza, koje dokumentuju vrlo intenzivne odnose i saradnju Socijalističke Jugoslavije i afričkih zemalja u periodu od sredine pedesetih do kraja sedamdesetih godina 20. veka. Za razliku od beogradske izložbe, publika u Los Anđelesu neće moći da vidi predmete, uglavnom poklone koje je predsednik Tito dobio u afričkim zemljama.“ S obzirom na to da je postavka u muzeju specijalizovanom za Hladni rat, nesumnjivo će probuditi raznolike emocije i sećanja, ali i veliko interesovanje tamošnje publike, koju ovaj period i dalje intrigira. „Što se tiče emocija koje tema može izazvati, mi se donekle možemo osloniti na istraživanje publike urađeno u Muzeju Pit Rivers u Oksfordu, gde je izložba prvobitno gostovala. Prema knjizi utisaka koja je pratila izložbu u Oksfordu može se primetiti da jedan broj posetilaca ne može sebe da izmesti iz okvira rigidne podele na demokratske i nedemokratske sisteme, ali nije zanemarljiv broj ni onih koji razumeju kompleksnost istorijskih i političkih zbivanja, i koji nisu opterećeni isključivo vizurom sadašnjosti. Šire gledano, emocije koje ovakva izložba može proizvesti nisu kod publike na Zapadu tolikog intenziteta kako se one nekada manifestuju u našoj zemlji ili u nekim bivšim socijalističkim zemljama istočne Evrope. Proživljenost, odnosno neproživljenost tog iskustva omogućava donekle da se stvari prihvataju sa više razuma, a manje emocija“, veli Cukić. Kako onda fotografije Tita u Africi iz doba kolonijalizma komuniciraju sa današnjim vremenom postkolonijalizma? Cukić odgovara: „Fotografije na izložbi snimljene su upravo u vremenu koje je neposredno sledilo nacionalnom oslobođenju afričkih zemalja. Antikolonijalni momenat je zato u njima posebno naglašen. Afrički narodi i njihovi lideri u Jugoslaviji mogli su videti evropsku zemlju čija sudbina u prošlosti nije bila mnogo srećnija od njihove vlastite sudbine i zato im se činila bliskom. To je ono što su Tito i njegovi saradnici u kreiranju politike nesvrstanosti često isticali u prvi plan, poredeći, ma koliko to ne bilo do kraja ispravno poređenje, borbu jugoslovenskih naroda za slobodu i nezavisnost, sa borbom afričkih naroda protiv kolonijalnih gospodara. Sa druge strane, iz svedočenja nastalih u Africi o odnosima sa Jugoslavijom, često se ukazivalo i na činjenicu da su Jugosloveni jedini dolazili u Afriku bez nekih zadnjih namera i vođeni gotovo isključivo željom da pomognu. Na izložbi pozabavili smo se ozbiljno i samim značenjem predstava koje donose fotografije. Interesantno je da iako neke od njih na prvi pogled deluju tako da u susretu Tita sa afričkim liderima, ili narodom, samo ponavljaju poznate kolonijalne stereotipe iz XIX veka o belom čoveku u Africi, u stvarnosti nose daleko kompleksnija značenja, često vezana i za izgradnju državnog identiteta mladih afričkih država.“ Posebno je interesantno to što generacijama koje danas odrastaju ova izložba nudi uvid i u vizije jednog drugačijeg vremena, kada svet iako nije bio do te mere premrežen kao danas, jeste bio povezivan na mnogo različitih načina i kada je uostalom postojao jedan širi krug alternativa vladajućem političkom mejnstrimu. „Te alternative, iako u nekom trenutku poražene, zaslužuju da se barem osvrnemo na njih i pokušamo da izvučemo neke pouke“, zaključuje Cukić.