Snoudenovski sindrom

U Pola Gringrasa, reditelja filma DŽejson Born, kao u nekog važnog umetnika, potpisnik nikad nije verovao. NJegovo uranjanje u aktuelne i goruće probleme, pre je oblik koketiranja s politikom no trasiranje uistinu novih puteva političkog filma. Čak i u boljim svojim izdanjima (Krvava nedelja) Gringras pre ima posla sa svojevrsnim oblikom filmske politizacije no što konstituiše politički film po sebi.

Problem s rediteljima Gringrasovog tipa je, zapravo, što nikada ne prave loš film, a oni koji su najbolji (Kapetan Filips) daleko su od Panteona, najšire shvaćenog.

DŽejson Born, međutim, pokazuje nam ga ne samo kao sofisticiranog zanatliju, no i kao autora sa pre svega političkim stavom. CIA i njeno delovanje sada je smenila obuzetost Irskom republikanskom armijom (makar u drugom planu), u jednako alarmantnoj ali i znatno složenijoj podeli uloga. DŽejson Born, taj nadahnuti film se već može ubrojati u korpus filmova koje bismo mogli obuhvatiti snoudenovskim sindromom. Odnosno, denuncijacijom tajnih mehanizama moći koja nam dolazi insajderski - iznutra, i koju pre svega dugujemo prebezima iz sveta koji su do juče osmišljavali. DŽejson Born, osim toga, pokazuje Gringrasa u trostrukom svojstvu reditelja, scenariste i producenta, koji je svoje producentske aspiracije udružio sa onim Meta Dejmona, glavnog glumca filma. Rezultat nije izostao! DŽejson Born je eksplozivan film političke skepse, ali nimalo retrogradan u svojoj zamisli da nam ocrni i diskredituje carstvo moći. Film se na jednoj strani bavi potragom DŽejmsa Borna (Met Dejmon) za otkrivanjem razloga koji su doveli do likvidacije njegovog oca - jednog od udarnih projektanata CIA, pri čemu svi putevi njegovog traganja vode do CIA. Na drugoj, pratimo pokušaje iste te organizacije da ga likvidira kao fantastično obučenog ubicu koji se okrenuo protiv dojučerašnjih poslodavaca. Gringras vešto apostrofira mehanizme moći i transmisione modele prenosa vlasti, odnosno, sukcesiju kancera. NJegov film je pre svega film izvanrednog ritma, artikulisanog narativa, dosledne linearnosti, ali i zavidne tehnike pripovedanja. To najpre znači da njegovo ekonomisanje vremenom ali i znalačka upotreba prostora (film se odvija na teritorijama sedam država!) najpre padaju u oči. DŽejson Born je film predvidljiv u svojim političkim premisama, ali ne i u narativnim. Ideja manipulacije, koju preuzima izvrsna Alisija Vikander kao Heder Li, diferencira ženu kao spiritus movens tog devijantnog principa odlučivanja. Da u filmu nema Niki Parsons (DŽulija Stajls) kao prebega opasnog po organizaciju, Gringrasov film bi gotovo otvorio prostor za mizoginiju.

Simplifikovan do iritacije idejom da od zla uvek ima gore (okrutnog Djuija briljira Tomi Li DŽons nasleđuje ili bar na to aspirira, perfidna Li) DŽejson Born je film čija se privlačnost, između ostalog, ogleda i u kredu da naše pravovremeno angažovanje nema alternativu. A ako ipak da, zato će nam se dešavati da će nam očeve uvek ubijati u Bejrutu, daleko od srca, daleko od očiju.

Nekako je postalo bolesno privlačno u američkom filmu da se kristalno jasno targetiranje uvek locira među terorističkim šljamom, koji se, niotkuda, pojavljuje iz pravca Kabula, Bagdada ili Damaska.
Za promenu, kod Pola Gringrasa, on dolazi iz Virdžinije!