Istorijska uloga zla

Roman Sluškinjina priča Margaret Atvud neugodan je za vizuelnu adaptaciju – pisan u prvom licu, sa pasivnom glavnom junakinjom. Uz to, pripovedačica je nepouzdana, ispričaće događaj na jedan način, zatim će reći „nije se tako dogodilo, već ovako“ nakon čega ćemo dobiti nekoliko stranica istog događaja u potpuno suprotnom psihološkom kontekstu, da bi završila rekavši – „u stvari, ne sećam se kako se dogodilo“. Roman, napisan 1985. godine, je – kroz priču o bliskoj budućnosti u Sjedinjenim Američkim Državama u kojima je, kao posledica masovne sterilnosti, demokratija poništena i društveni odnosi vraćeni u vreme feudalizma – zapravo, igra na temu feminizma i odnosa među polovima. Pripovedačica je članica kaste Sluškinja, žena kojima je oteta sloboda da bi živele u kućama privilegovane manjine gde je njihov jedini zadatak da jednom mesečno, tokom plodnih dana, budu deo najaseksualnijeg seksa u troje koji ste ikada zamislili (supruga je drži za ruke a muž puni semenom – jedno telo sa dvanaest udova, za razmnožavanje u cilju spasa nacije). Jasno je da tu, svesnom odlukom autorke knjige, nema previše mesta za razmišljanja na temu puritanske, starozavetne osnove življa koji nastanjuje teritoriju SAD, te određenog razilaženja koje takva priroda ljudi ima sa prosvetiteljskim, osamnaestovekovnim osnovama države. Čitaocu je ostavljeno da sam tumači kako je narečena država laž, te da je sterilitet bio dovoljan da ponovo u prvi plan izađe ugušena zadrtost njenih pojedinačnih činilaca. I, naravno, prepušteno mu je da zajedno sa autorkom razmatra koncept feminizma kroz roman o društvu u kojem muškarci bez srama određuju funkciju žene, uz majku glavne junakinje, razočaranu feministkinju tzv. prvog talasa i biseksualnu najbolju drugaricu („izdajnicu roda“), besnu i šašavu feministkinju iz osamdesetih, onu koja reč „feminizam“ više ne želi i ne mora da upotrebljava. Godina 2017. ima svoje prioritete i strahove. Moglo bi se pojednostavljeno reći da serija Sluškinjina priča okvir feminizma zamenjuje jačanjem desnice u zapadnoj hemisferi. Junakinja u jednom od neophodnih voice-over-a, koji u prvih nekoliko epizoda gotovo da guše dramsku radnju, kaže kako svet Sluškinjine priče ne dolazi naglo – žaba biva skuvana ne primećujući da je voda sve toplija. Pogledajmo vremenski i teritorijalno malo bliskije događaje: gubljenje građanskog identiteta Demokratske stranke, svetska ekonomska kriza, nestanak nacional-socijalističke podrumske zveri, Beli listići, SA jurišnici koji se odjednom pretvaraju da su postali pristojni i raspoloženi za saradnju, grupe ultranacionalističkih studenata koje prekidaju tribine Žena u crnom i Zavetnici od kojih se ne može organizovati nijedna manifestacija koja se protivi njihovom setu vrednosti... Tek kada je tačka spasa ostala u istoriji, žaba primećuje da nešto nije u redu. U jednoj sceni serije meksička ambasadorka, predstavnica iako takođe sterilnog i dalje razumnog sveta, pita silovateljku za dobrobit nacije, „Da li ste ranije ovako zamišljali svoje društvo?“. „Mislite, društvo u kojem su za 78 odsto smanjena zagađenja ugljen-dioksidom?“, spreman je odgovor. Bi-di-pi, dži-di-pi, brojevi koji ne znače ništa osim što skrivaju zlo koje je, kada na kraju krene da se meri brojevima, već odigralo svoju istorijsku ulogu koja je mogla biti izbegnuta. Za razliku od knjige, naporne jer toliko želite da neko počne da uništava taj svet zla ali ste svesni da ćete dobiti tek stanje stvari (svaka naznaka pobune biva ugušena, na razne načine, unutrašnje i spoljašnje, pre nego što se ostvari), u seriji scenaristi granaju priču i stvaraju junake koji preduzimaju akciju. U tom pravcu, serija Sluškinjina priča je dramski valjana i dinamična ali suštinski naivna. Barem mi, ovde, to dobro znamo.