Inverzija filma

Balkan prodžekts je inicijativa glumice Marije Karan iz Los Anđelesa, čiji je cilj da na svetskom produkcionom, organizacionom, finansijskom i umetničkom nivou predstavi savremenu balkansku umetničku scenu. Prvi korak u tom pravcu bio je uspostavljanje saradnje sa Švajcarskim institutom za savremenu umetnost iz NJujorka na realizaciji zajedničkog projekta. Švajcarski institut, „mali dragulj“ NJujorka, kako ga naziva NJujork tajms, jeste institucija koja predstavlja inovativne projekte, eksperimentalne pristupe, nova čitanja i drugačije kontekste dobro poznatih radova vizuelne umetnosti. Prošle godine je u ovom njujorškom izlagačkom prostoru realizovana izložba Fade in, čiji je drugi deo Fade in 2, zahvaljujući saradnji sa Balkan prodžektsom i Muzejem savremene umetnosti, realizovan u Legatu Čolaković. Idejno, izložba je rezultat saradnje Simona Kastetsa, direktora Švajcarskog instituta iz NJujorka i Žili Bukobze, kustoskinje iz Pariza, i istražuje delikatan odnos između dve umetničke forme – vizuelne umetnosti i filma. Vizuelna umetnost je čest element koji gradi strukturu filma na idejnom ili vizuelnom planu, bilo da je deo aksesoara koji scenografski uokviruju mesto filmske radnje, rekvizit u funkciji određivanja karaktera glavnih junaka, razlog narativnog zapleta ili samo najbliži odbrambeni predmet. Kao masovni medij, film ima veliki uticaj na formiranje i definisanje stavova, a izložba Fade in 2 razmatra pitanje da li konstrukcije pokretnih slika imaju više uticaja na definisanje kolektivnog razumevanja slike od slike same. Radovi 21 umetnika na izložbi poigravaju se sa različitim statusima slike u filmovima i svojevrsna su umetnička inverzija prvobitnih stanja, jer predstavljaju interpretaciju i redefinisanje filmskog u jezik savremene vizuelne umetničke forme. Zahvaljujući svojoj interesantnoj istoriji u kojoj je bio dom predstavnika modernističke elite, kakvi su bili darodavci Milica Zorić i Rodoljub Čolaković, leglo organizovanog kriminala i kamerni izlagački prostor pomalo ekskluzivnog karaktera, Legat Čolaković gotovo da ima ulogu pozornice na kojoj se odvija dijalog ili borba dve umetničke medijske forme. Jedan od bisera ove izložbe svakako je rad Made To Be Destroyed, Kristijana Markleja. Američko-švajcarski umetnik je dobitnik Zlatnog lava na 55 Venecijanskom bijenalu 2011. godine za rad The Clock – dvadesetčetvoročasovni video u kojem razmatra ulogu koje vreme, odnosno sam časovnik kao njegov označitelj, ima u filmskoj umetnosti. U radu predstavljenom u Beogradu koristi sličan montažni postupak, ali pažnju sada fokusira na filmske kadrove u kojima se umetnost pojavljuje kao žrtva ili rekvizit nasilja. U njegovom dinamičnom i opčinjavajućem videu, koji se gleda bez daha kao pravi akcioni film, pratimo sudbinu umetničkog dela u priči iskonstruisanoj iz delova ostvarenja kao što su Rat Rouzovih, Goli pištolj, Betmen, Krv pesnika, Ekvilibrium. Stvaranjem stereotipnih predstava o umetnosti i umetnicima bave se Karisa Rodrigez i Ejmi Sigel citirajući filmove Kolekcionarka Erika Romera i Devet i po nedelja Adrijana Lina. Sučeljavanjem mitologije holivudskih ostvarenja sa našom drastičnom stvarnošću bavi se rad Murder Raše Todosijevića, dok Siniša Ilić izokreće ulogu slike i filma polazeći od rešenja koja je ponudio Zvonimir Berković u filmu Rondo.