Studija za ples

Domaća scena muzičkog izdavaštva bogatija je za vrednu novu publikaciju. Reč je o monografiji Marijane Dujović posvećenoj Stanislavu Biničkom (1872−1942), zajedničkom projektu kuće CLIO (biblioteka ARS) i Medija centra Odbrana. Stanislav Binički (i njegovo doba) plod je višegodišnjeg istraživanja mlade srpske muzikološkinje. Interesovanje Marijane Dujović za stvaralački i životni put Biničkog počinje na trećoj godini studija na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu. Tada se prvi put okrenula ovom opusu, što će u nastavku školovanja produbiti i proširiti do razmera minuciozno koncipirane naučno-teorijske studije. Autorka sa skromnošću predstavlja svoju knjigu kao „delimičan prikaz njegovog života i njegove umetničke karijere“. Pred čitaocem je, međutim, najdetaljniji uvid u rad Biničkog načinjen do ovog trenutka. Forma studije podrazumeva tri obimne celine. Prva se odnosi na umetnikovu biografiju: na porodično okruženje, periode školovanja i aktivne karijere (i učešće u Velikom ratu), zaključno sa „godinama mirovanja“. Autorka upućuje i na okolnosti koje će dovesti do gotovo potpunog povlačenja Stanislava Biničkog iz javnog života Beograda – uprkos brojnim zaslugama. Drugi segment knjige osvetljava linije recepcije opusa i aktivnosti Biničkog, date iz više aspekata (izvođaštvo, komponovanje, delovanje sa pozicije muzičkog pisca, odjeci u novinskim člancima i naučnim studijama). Izvesno je da je poglavlju o kompoziciji Marš na Drinu s namerom dat centralni prostor: s jedne strane, kroz atraktivne reinterpretacije (od rok-surf idioma DŽokersa, Šedouza i Spotniksa, preko „muzike za ples“ Čeri Vajner, izvođenja ansambla Urošević i Carevca, do „slučaja Lajbah“); s druge strane, kroz kontroverze u razumevanju navedene partiture i refleksije na nacionalno-političkom planu. Treći deo studije donosi priloge u vidu dokumentacije iz dostupne zaostavštine Stanislava Biničkog. Slika o ovom umetniku upotpunjena je hronologijom nastupa, podacima o angažovanjima u Narodnom pozorištu, listom sačuvanih kompozicija i zvučnih zapisa partitura, fotografijama, koncertnim programima, obimnom bibliografijom napisa. Marijana Dujović se na delikatan način obraća stvaralaštvu Biničkog; ukazuje na kompozitorov (pred)romantičarski izraz, na interesovanje za gradski folklor, na sklonost ka pojedinim muzičkim žanrovima (poput solo pesama za glas i klavir, horova, duhovne muzike, opere, primenjene/teatarske muzike). Autorka, opet, ne polemiše o kvalitativnom nivou partitura. U prvi plan radije stavlja složenu ulogu ovog stvaraoca u nadoknađivanju zaostatka za evropskim dostignućima u (muzičkoj) umetnosti, nagomilanom tokom vekova provedenih u ropstvu pod Otomanskim carstvom, odnosno, ističe doprinos Biničkog u smislu oživljavanja srpskog kulturnog identiteta, budući da je bio aktivan kao kompozitor, dirigent, neumorni organizator muzičkog života u srpskoj prestonici, pedagog, osnivač značajnih muzičkih institucija (prva muzička škola – Srpska muzička škola, danas, škola „Mokranjac“; prvi simfonijski orkestar − Orkestar Kraljeve garde; Opera Narodnog pozorišta...). Knjigu Stanislav Binički (i njegovo doba) karakteriše precizno izlaganje, lepo vođeno i lišeno komplikovanih teorijskih spekulacija. Stoga monografija Marijane Dujović može da funkcioniše u širokom opsegu: namenjena je muzičkoj publici, ali i radoznalim čitaocima svih profila.