Politični i apolitični

Već prvi festivalski dan 12. međunarodnog festivala dokumentarnog filma Beldoks obilovao je uzbuđenjima. Dva filma ili ono što je bilo propratni okvir vezan za njihovo prikazivanje, u startu su intenzivirali gledalačku pažnju. Najpre je Darko Bajić, svojim dugoočekivanim filmom Linija života, doprineo izvanrednoj atmosferi pre, za vreme projekcije ali i nakon prikazanog filma, i to atmosferi one vrste koja je u Beogradu retka, čak i kada su nam bioskopske sale pune. Linija života je film koji je Bajić posvetio svome ocu, slikaru Milošu Bajiću. NJegov životni i stvaralački put osvetljen je iz različitih uglova i različitim sredstvima: iskazima savremenika, arhivskim snimcima, izvodima iz slikarevih dnevničkih i autobiografskih zapisa, bogatom faktografskom građom… Ono što je, pritom, virtuozno na planu forme i u strukturi ovog filma je da Bajićev život u svojstvu naratora prezentuju dva glasa: sam Darko Bajić koji o ocu govori u trećem licu, a Lazar Ristovski u prvom, kao sam Miloš Bajić. Ovo saglasje daje film magične lepote. U tonu odmeren, u političkim implikacijama diskretan, u emocionalnom smislu vrlo uzdržan, daleko od svake patetike i jeftinih natruha sentimentalizama, Linija života pleni svojom koherentnošću. Usaglašenost svih njegovih segmenata u jednu harmoničnu celinu čini da je ovaj film ne samo istinski trijumf, no redak i neponovljiv filmski praznik. Svojim ukupnim režijskim i dramaturškim sklopom, ali i čistotom svoje posvete, Linija života je jedan od vrhunaca srpskog filma u ovoj dekadi. Brojne mogućnosti „čitanja“ Bajićevog filma, od hronike, biografskog filma do pedantne istorijske vivisekcije rečito govore o njegovoj kompleksnosti. Linija života je film o lepoti, snazi vizije, istrajnosti, posvećenosti, ideološkoj čistoti, ali onoj koja od posvećenika ne pravi mučenike, no, pre svega, film o ljudskom i stvaralačkom dostojanstvu. NJegova sveprožimajuća, duboka etičnost zato i uzdiže ovaj film, jer govori da etičko biće nije u zamiranju ni u najstrašnijim vremenima, čak i ako ga sputavaju bodljikave žice Mauthauzena, logora u kojem je Miloš Bajić bio zatočen. Isto tako, Linija života je film o strasti i snazi uverenja umetnika koji izgara i sagoreva u svojoj umetnosti, ali uvek sa svešću da su krajnji cilj i krajnja svrha njegove umetnosti putovanje ka ljudima… Paradoksalno, samo sat-dva pre ovog filma, jedna nezvanična informacija kružila je beogradskim filmskim prostorom: da je zabranjeno prikazivanje filma Na crnoj listi rediteljskog tandema Sara Marković i Nikola Dragović. Ko bi film zabranio i s kojim pobudama, ostaje krajnje nejasno, tim pre što nije bilo zvaničnog saopštenja, niti se iko oglasio u ime Direkcije festivala a ni bioskopskih dvorana koje su film imale na programu prvog festivalskog dana, a koje su vraćale novac za već prodate karte, uz obrazloženje da je film „otkazan!“ Taman kad je izgledalo da se stvari odvijaju neugodnim tokom, Na crnoj listi je bio prikazan sledećeg dana u Ušću, u krajnje regularnim prikazivačkim okolnostima. Što je posebno zanimljivo, upriličen je i razgovor sa delom ekipe filma, koji je prošao bez ikakvih incidenata… O čemu govori film? Prilikom dolaska kineskog premijera Li Kećijanga u oficijelnu posetu Srbiji 2014, međunarodni članovi apolitičnog pokreta Falun Gong (kineska praksa samokultivacije) su u Beogradu upriličili mirni protestni skup zbog tretmana i zabrane delovanja članova pokreta u Kini počev od 1999. NJihov protest nije naišao na razumevanje srpske policije te su neki od aktivista završili na informativnom razgovoru. Na crnoj listi je kontroverzan i hrabar film koji dovodi u pitanje (ne)zakonitost tretmana pripadnika pokreta čija su primarna obeležja apolitičnost, pacifizam i tolerancija…