NIN Reklama
Oznaka i datum izdanja
Naslovna stranaPretrazivanjeArhivaRedakcijaProdaja
Naslovna strana broja

Reč nedelje<br>Jovan Ćirilov
Janičari

      Na nedavno završenom Kongresu Socijalističke partije Srbije njen stari i novoizabrani predsednik Slobodan Milošević je u svom govoru porekao da u nas postoji opozicija: "Prvo, nisu opozicija kada su na vlasti... Nisu oni zlom zadužili ovaj narod što ne obavljaju kako treba komunalne poslove, već su zlom zadužili ovaj narod što su savremeni janičari". Nazvao ih je "predstavnicima novog kolonijalizma, zastupnicima interesa nekih velikih sila - kolonizatora!". "Verovali smo da su janičari i poturice definitivna prošlost, između ostalog i zato što smo verovali da je ropstvo prošlo... Ropstva još nema, ali janičari su već tu".
       Reakcija "nepostojeće" opozicije je bila žestoka, u stilu: "Naravno, za Miloševića je ideal zemlja sa jednim narodom, jednom partijom i jednim vođom".
       Janičarski red je osnovao sultan Orhan 1328. godine. Regrutovani su iz redova hrišćanske raje koji su silom prešli u muslimansku veru, takozvane poturice. Orhan je prvi započeo širenje otomanske države. Osvojio je deo Anadolije, a paktirao je sa budućim vizantijskim carem Jovanom VI Kantakuzenom protiv njegovog suparnika Jovana V Paleologa i time lukavo započeo osvajanje Balkana. Orhan se zato oženio i Teodorom, kćerkom Jovana VI.
       Murat Drugi je uzimao takozvani danak u krvi, svako deseto muško dete kada mu je bilo deset godina. Janičari su bili pod strogom disciplinom. Prestupnici su strogo kažnjavani, pa čak i pogubljeni. Ubrzo su postali veoma sposobna vojska svoga vremena, prva stajaća vojska tog dela sveta i Evrope. Stanovali su i hranili su se zajedno. Kazan je bio kultno mesto, a kašike su nosili zadenute za kapom. Čak su im i rangovi bili vezani za kuhinju: vodonoša, glavni kuvar itd. Nisu se ženili i prekidali su svaku vezu sa roditeljima. Oni visokog rasta služili su na dvoru, a srednjeg su bili redovna pešadija.
       Neki janičari su postajali visoki dužnosnici otomanske države.
       Kasnije su u janičarske redove primani i Turci. Oduzimanje hrišćanske dece za janičare ukinuto je propisom iz 1638. godine.
       Red janičara ukinut je tek 1826. godine; učinio je to sultan Mehmed Drugi posle mnogih pobuna ovog reda protiv centralne vlasti. On je uveo nizam - redovnu vojsku. Nizam je turska reč arapskog porekla i znači red, poredak, regularnost.
       Reč janičar sastoji se od turskog prideva dženi nov i zastarele imenice çeri vojska (danas se vojnik kaže asker).
       Vuk Karadžić ih u svom Rečniku iz 1818. godine zove jenjičarima, na latinskom ih prevodi kao praetoriani Turcarum, a u okviru jedinice citira ove stihove iz narodne pesme:
       "Isjekoše Turke jenjičare,
       Jenjičare careve sinove..."


Copyright © 2000 NIN - redakcija@nin.co.yu