NIN Reklama
Oznaka i datum izdanja
Naslovna stranaPretrazivanjeArhivaRedakcijaProdaja
Naslovna strana broja

Život u svaštari


NASLOV: "Ostalo je ćutanje"
AUTOR: Zoran Ratković
IZDAVAČ: Atelje 212, Beograd 2000.

      Feliks Pašić
      
       Ne bi se na prvi pogled dalo ustanoviti po kom sistemu je Zoran Ratković sklopio knjigu kojoj bi više odgovarao naslov jednog njenog poglavlja: Svaštara. Ali, (u tom ludilu) ima sistema, pogotovo kada je pisac pozorišni čovek, k tome s još dvema nogama na sceni, glumačkom i rediteljskom. Ratkovićeva sećanja na ljude i pozorište liče, simbolički, na predstavu s malo haotičnim dekorom, izmešanim kulisama, ne baš usklađenim kostimima, sa proizvoljnim mizanscenom, hirovitom podelom uloga, neočekivanom smenom žanrova i stilova, iznenadnim upadom epizodista i, isto tako, iznenadnim povlačenjem glavnih likova.
       Priče iz porodične istorije, koja u jednoj dalekoj epizodi počinje kao pikantni ljubavni triler, pod istom su kapom (u istim koricama) sa "svađalicama", kako Ratković (samo)ironično naziva oveću zbirku pisama, tužbi, ostavki, protesta koje je slao na razne adrese, isterujući pravdu za sebe ili za druge. Setne, tople uspomene na sokobanjsko detinjstvo, ispunjene stranicama nežne odanosti drugaru iz tih godina, Milošu Žutiću, smenjuju se sa opisima košmarnih bolničkih dana, na pragu starosti. Pri tom je autor samo prvo lice množine, jer dok slaže kockice u ram svoje biografije, mestimice sa razoružavajućom iskrenošću, on istovremeno u okvir tog rama stavlja slike onih koji su u njegovom dugom pozorišnom veku bili bliski ili važni članovi njegove pozorišne porodice.
       Ratković, zapravo, pišući o drugima, izlaže svoja gledanja na teatar, sažima iskustva iz glumačke i rediteljske prakse, a kao što predstave pamti po mirisima ("Ožalošćena porodica" - miris slavskog žita, "Karamazovi" - tamjan, "Virdžinija Vulf" - viski...), ljude vidi u različitim bojama, jarkim ili zagasitim, tvrdim ili pastelnim, ali uvek kroz koprenu sasvim ličnog doživljaja, bez suvišnog ukrašavanja i bez naknadnih retuša. Portret Mire Trailović daće s "malo iskošenim pogledom" prijatelja koji na ravne časti deli njene vrline i mane, ali s dirljivom naklonošću, kao što će to, s naklonošću bez ostatka, učiniti sećajući se Milutina Butkovića, Taška Načića i Miodraga Andrića, ili opraštajući se od Maje Čučković, u valjda najintimnijem svom rastanku sa prošlošću. Uzdržano poštovanje zadržaće prema onome koji je "često bio moja lična mora" (Milan Dedinac), a divljenje sa gospodskim odnosom prema onome koji u njegovim pozorišnim uspomenama stoji kao najživopisnija i najznačajnija ličnost. Bez zazora će objaviti ocenu Grotovskog o "Elektri 69" ("Sve urla od laži - to je nepodnošljivo"), priznaće svoju rediteljsku nemoć da završi "Cacu u metrou", kao što će u "Svaštaru" među ozbiljne esejističko-spomenarske tekstove o predstavama i glumcima umetnuti jednu lascivnu kolegijalnu pesmicu o sebi, nastalu iz duha Ateljea 212, koji je, uostalom, u korenu duha ove knjige, njena dragocenost.


Copyright © 1996-2003 NIN - redakcija@nin.co.yu