NAZIV IZLOŽBE: Četrdeset prvi beogradski Oktobarski salon
SELEKTORI: Mirjana Bajić, Gordana Biba Marković, Lidija Merenik, Miroslav Mušić, Darka Radosavljević, LJiljana Činkul
UMETNIČKI PAVILJON: "Cvijeta Zuzorić"

      Đorđe Kadijević
      
       Četrdeset prvi beogradski Oktobarski salon, izvesno, neće biti zapamćen po nekom zaključnom sudu o vrednosti i dometu našeg likovnog stvaralaštva u veku čiji kraj obeležava, koliko po dilemi u kojoj nas ostavlja zbog uzroka izostanka mogućnosti da se takav sud iskaže. Ovu dilemu u jednom aspektu naznačila je likovni kritičar Darka Radosavljević, jedan od selektora salona, koja se pita: "Kako računare, TV ekrane, plejere, zvučnike, printove, uklopiti u smislenu celinu sa klasičnim delima" (tj. sa slikama, skulpturama)? Ovakvim pitanjem indirektno se implicira stanje akutne polarizacije koja se u ovoj oblasti našeg umetničkog stvaralaštva reflektuje u suprotnosti dveju tendencija: tradicionalističke, označene istrajnošću u sleđenju linije kontinuiteta i respektu prema vrednostima ostvarenim istorijski verifikovanim sredstvima umetničkog izražavanja, i druge, progresivističke, motivisane duhom promene i radoznalošću za "nove prakse" u stavu stalne otvorenosti, prijemčivosti za "drugo"?
       U selekciji same Radosavljevićeve, naći će se, rame uz rame, Jasmina Kalić koja "pravi" slike uljem na platnu i Mirjana Đorđević čiji rad se prezentira video-tehnikom. U istoj selekciji nalaze se VEB rad Jovana Čekića i klasična slika Vladimira Markoskog. Selektor Lidija Merenik stavlja u isto društvo Radeta Kundačinu, čija platna, prema njenom navodu, odražavaju utopijsku čežnju autora iskazanu u pitanju: kako slikati po Pusenu?... i veliku video instalaciju Dragana Jelenkovića. Kod selektora LJiljane Činkul nalaze se zajedno slike Milice Anđelković koja "portretiše" simpatičnu zebru (takoreći, sa pasijom sličnom onoj sa kakvom je nekad Bukovac slikao kraljicu Nataliju) i kreacija nastala u produkciji TALENT FACTORDŽ, izvedena u sinkretičnom maniru konceptualizma, neodade i minimal-arta.
       Nije reč tek o tome da se, na izgled proizvoljno mešaju jabuke i kruške. Slika koju svojim opštim izgledom daje ovaj Oktobarski salon izaziva podozrenje prema stanju globalne aksiološke svesti koja stoji iza ovakve selekcije. Čini se da ta svest, nehotice ili namerno, prenebregava uzrok pomenute polarizacije, zanemarujući razliku između onih predmeta koji po svojoj primarno estetskoj genezi predstavljaju umetnička dela u doslovnom smislu reči, i predmeta nastalih u aktivnostima kojima se tematizira sam pojam umetnosti i ispituju mogućnosti njenog jezika. Primerice, Jozef Bojs, svetsi poznati predstavnik nove avangarde, nije sebe zvao umetnikom, niti je svoje radove predstavljao kao umetnička dela podobna da se stave u isti red sa delima jednog Dalija ili Pusena.
      
       Sudeći prema Bojsovom primeru, nužno je razlikovati stvaraoce koji se neposredno umetnički izražavaju od aktivista čiji rad je posvećen ispitivanju mogućnosti i granica umetničkog istraživanja. To je nešto što se u svetu sve jasnije razlikuje. U našoj sredini, međutim, kao da postoji suprotna tendencija - da se metaumetnički trendovi, pa i paraumetničke pojave, postave u isti status sa trendom standardne umetničke produkcije. Primetna je i težnja da se metaumetnički trend, kao "recentan", vrednuje više nego onaj standardni. Takva težnja oseća se i na ovogodišnjem Oktobarskom salonu.
       To ne znači da na izložbenim panoima u kalemegdanskoj "Cvijeti" nema dela istinske stvaralačke vrednosti. Takva su "Akcija X" Milana Blanuše, monumentalni poliptih simbolične sadržine snažnog figurativnog izraza, pomenuta "Kiša" čiji je autor Talent, virtuozno naslikani "Tapet" Bore Iljovskog, konceptualni rad sa duhovito sročenom porukom Peđe Neškovića, maštovita parafraza Munkovog "Krika" Vladimira Markoskog, atraktivni i u pravom smislu reči slikoviti kolaži Jelene Trpković i instalacija Dragana Srdića sa bistama najvećeg sina naših naroda, raspuklim, iskrzanim, otrcanim, kao da potiču iz nekog arhajskog doba...