NAZIV: "Ohridska legenda" Stevana Hristića
KOREOGRAFIJA I REŽIJA: Lidija Pilipenko
DIRIGENT: Angel Šurev
MESTO: Narodno pozorište

      Mirjana Zdravković
      
       Šesto izvođenje Hristićeve "Ohridske legende", prikazano kao dvostruka premijera (22.11 i 23.11.2000), u libretističko-koreografsko-režijskom "aggiornamentu" koreografa L. Pilipenko, više je podsećalo na "Prodanu nevestu" L. Janačka i II čin "Kopelije" nego na Hristićevu simfonijsku balkanofiliju.
       Jedino je Orkestar Narodnog pozorišta predvođen veličanstvenim solistima i majstorom dirigovanja Angelom Šurevim, vaskrsao čudesnu fantastiku, tonsku čistotu boja, melodijsku, ritmičku i agogičku prefinjenost, a pre svega, nezamislivo vešto arhitektonsko umeće harmonijske Hristićeve gradnje. Poštujući Hristićeve intencije i težnju ka usavršavanju, A. Šurev je dodao i ljubavni Arioso (Pas de Deux) u I činu koji je Hristić, u odnosu na integralnu verziju iz 1948, dopisao za specijalno izvođenje ovog baleta u Moskvi 1958.
       Začaravajući elementi bajke i legende svih naroda balkanskog podneblja, sintetizovana tradicija: paganstvo, zapadni francuski i srednjoevropski impresionizam, karpatske, grčke, slovenske, orijentalno persijsko-turske ornamentike, sjedinjeni su u "dvoznačnom melosu" i obilju ritmova a kao kruna, na samom početku VALCER (Pas de deux). Pored ovih začaravajućih elemenata koje je, nažalost, shvatio i interpretirao jedino Orkestar kako treba, u muzici se jasno mogla raspoznati ritmička i tonska struktura potekla iz rada, ljubavi i svečarsko-običajnih rituala balkanskih naroda. Dominirajući slovenski element - melodičnost simetrične građe, u čijoj tonskoj strukturi preovlađuje "silazna melodika i ritam", melanholija i žudnja za apsolutnim skladom nemogućim u empirijskom životu, osim u bajci, predstavljaju sjedinjujući element koji orijentalnu melodiku, često pentatonsku, mada ne uvek, povezuje sa univerzalnim htenjima slobode, ljubavi, prijateljstva, razumevanja. Međutim...
       Upravo ono najlepše, tj. kolo Grlicu i Biljana platno beleše, Bugarsku i Albansku igru, Janičarsku igru i štošta drugo, Lidija Pilipenko je ukinula!? Navodno, "nema ko takve deonice da joj igra..." (!?). Ukinula je i slobodarsku igru Biljane u III činu pred Sultanom, a Sultana pretvorila u Zlohuda (koji se vrti po sceni neznajući šta da radi! - sve dok mu ne sine genijalna ideja: da se zaljubi u Biljanu. Pored ovih "otčaravajućih elemenata" u viđenju koreografkinje, "Ohridska" je do te mere "osunčana, vedra i naivna bajka" da je L. Pilipenko zaboravila na dramski sukob, profiliranje likova, isticanje KARAKTERA i KARAKTERISTIKA podneblja. Umesnu podelu uloga je previdela. (Zar Zlohuda nije mogao da joj igra sin Dušana Simića, a izmišljeni lik Proročice i, predvodnice naroda i roblje u III činu postavila je u stilu Reganovih vežbi za savijenu kičmu i poliartrozu, i to na meku, lirsku, setnu i senzualnu muziku Odaliski.
       Biljana sa Zlohudom igra neki nazoviljubavni Pas de deux, dok se Sultan iz svih snaga trudi da odigra Rimskog vojskovođu iz Spartaka, a srce mu se cepa za Biljanom. Ono što pogađa u samu suštinu, jeste režija Jezera (II čin), lik Biserke, Zvezde Danice, u lunarnom aspektu kao Večernjače. Kola su totalno upropašćena, jer nijedan korak nema veze sa muzikom. "Una grande PASSAGGIATA", "svi samo šetaju" - izjavila je, navodno, supruga Romana Prodija.
       Vedri, nasmejani kostimi divnih boja Božane Jovanović, bajkovito-fantastičan dekor Borisa Maksimovića (malo odveć fantastičan, sa papagajima i narandžama iz Indije, Grčke, Crne Gore, Albanije i Afrike), nisu mogli da nadahnu soliste i ansambl koji su verno sledili koreografa. Biserku koju je koreografkinja pretvorila u glavnu ulogu, na obe premijere igrala je dostojanstveno, lirski i prefinjeno - Milica Bezmarević. Odevena veličanstveno, sva u biserima, delovala je kao okeanski biser. To što je Lidija Pilipenko ispreturala sve moguće i nemoguće delove partiture I i II čina, i dala ih Biserki, a ulogu Marka razvodnila i oduzela mu mač, to što Zvezda Danica, umesto da igra, sija, li sija! (prelepa Tamara Antonijević), a Biserka i Marko igraju skladno u Jezeru dok se preko stepenica preliva bistra voda iz Marijinih izvora na Ohridu - stvar je začaravajuće BAJKE, i otčaravajućeg neznanja.
       Marko, Konstantin Tešea na premijeri, snašao se u svemu osim u kolima. Kad je neko Rumun, on ima sluha! Na reprizi, Denis Kasatkin bolje se snašao u lirskim pasažima i statičnim scenama; našao je kako-tako opravdanje lika.
       Biljana (Mila Dragičević) očaravajuće lepote i osmeha, radila je sve besmislice koje joj je koreograf sugerisao. Istu ulogu na reprizi odigrala je tehnički spretno, a smisaono - zbunjeno i nedorečeno - Ana Pavlović. Proročica Maje Kovačević bila je u skladu sa mišljenjem da proročice obavezno padaju u trans. Najupečatljivija je bila na proscenijumu kad nam je sugerisala budućnost. Dejan Kolarov u ulozi Sultana Zlohuda imao je izvanredne skokove i divnu scensku pojavu. Međutim, samo je, pomoću šminke Nijaza Memiša, uspeo da prikrije da je, umesto okrutnog sultana, despota i krvnika - u stvari, nežni princ.
       Publika je umereno pljeskala, više na drugoj nego na prvoj premijeri. Na prvoj predstavi Slobodan Turlakov je smelo doviknuo: "U-A-A-A!!!", ali su ga, navodno, sinovi L. Pilipenko ućutkali.