Odlučujuće poteze u prvoj fazi uspostavlja socijalnog dijaloga treba da odigra država, jer ona u svojim rukama drži poluge vlasti i ima najveću odgovornost u stvaranju društvenog ambijenta za socijalni dijalog

      Reintegracija SRJ u Evropu i svet kao nesporan strateški cilj naše politike i uslov ekonomskog, tehnološkog i socijalnog razvoja zemlje zahteva i prihvatanje osnovnih vrednosti i stvarno funkcionisanje društvenih institucija koje već decenijama funkcionišu u razvijenim demokratskim zemljama Evrope i sveta. Ne zato što ove institucije tamo postoje, već zato što su te institucije temelj demokratije, ekonomskog napretka i socijalnog mira i stabilnosti u ovim zemljama.
       U našem društvu, u kojem je proces tranzicije nasilno prekinut u prethodnoj deceniji i koje je dominantno podeljeno i konfliktno društvo, socijalni dijalog se postavlja kao uslov opstanka. Svima koji imaju makar malo zdravog razuma jasno je da između socijalnih konflikata i njihovog produbljivanja i socijalnog dijaloga i na njemu zasnovanog socijalnog mira nema izbora. U tom pogledu, sve ono što se u našem društvu dešavalo posle 5.oktobra, možemo nazvati konfliktni dijalog o uspostavljanju socijalnog dijaloga. Pri tome se mora imati u vidu da naše društvo u situaciji u kojoj se objektivno nalazi nema na raspolaganju decenije za uspostavljanje mehanizama socijalnog dijaloga, kao što je bio slučaj sa danas razvijenim demokratskim društvima.
       Objektivno, naše društvo je danas, i biće još dugo, izrazito konfliktno. Postoje hiljade ličnih i opštih razloga za nezadovoljstvo i sukobe, a samo jedan za socijalni dijalog. Socijalni dijalog vodi ka trajnom socijalnom miru i stabilnosti. Istovremeno, što je za naše ekonomski devastirano i siromašno društvo od izuzetne važnosti, socijalni dijalog je jeftiniji od konflikta.
       Jedna od najkrupnijih prepreka u tom pravcu je nerazumevanje suštine socijalnog dijaloga od strane njegovih potencijalnih aktera. Socijalni dijalog nije običan razgovor. To je složen i stabilan mehanizam, koji se zasniva na iskrenoj želji socijalnih partnera da dijalog grade na međusobnom poverenju. U socijalnom dijalogu jasno su i unapred utvrđeni akteri, pravila ponašanja, međusobni odnosi, prava i obaveze. Nepoštene namere, varanje partnera, podmetanje surogata umesto suštine socijalnog dijaloga, vrlo brzo bivaju otkriveni, dodajući postojećim nove uzroke socijalnih konflikata. Istovremeno, tamo gde su u celini izgrađeni mehanizmi i ostvaruje se njegova suština, socijalni dijalog je postao ne samo komplementarni deo pluralističke parlamentarne demokratije, već često i daleko efikasniji od mnogih drugih političkih mehanizama. U odnosu na druge političke mehanizme socijalni dijalog uključuje daleko širi krug aktera, odnosno angažuje stvaralačku energiju iz velikog broja izvora i tako unosi nove suštinske aspekte u politički i društveni život.
       Sve napred navedeno upućuje na zaključak da socijalni dijalog predstavlja nezaobilazni mehanizam za izlazak iz krize jugoslovenskog društva. Takođe, iskustva drugih zemalja koje su se kao i naša suočavale sa dubokim političkim, ekonomskim i socijalnim krizama, pokazuju da je za izlazak iz krize neophodno angažovati sve raspoložive stvaralačke resurse.
       Drugo, u aktuelnim društvenim okolnostima osnovni predmet socijalnog dijaloga je biološki opstanak radno-proizvođačkih slojeva društva, ili drugačije rečeno, socijalna cena izlaska iz krize i njena raspodela na pojedine društvene slojeve.
       U tom smislu, nepostojanje socijalnog dijaloga verovatno ne može biti neposredni povod da osiromašeni i nezadovoljni radnici izađu na ulice, ili organizuju štrajkove. Ali nerešena socijalna i ekonomska pitanja, koja treba da budu predmet socijalnog dijaloga, svakako ih mogu opredeliti na to.Odlučujuće poteze u prvoj fazi uspostavljanja socijalnog dijaloga treba da odigra država, jer ona u svojim rukama drži poluge vlasti i ima najveću odgovornost u stvaranju društvenog ambijenta za socijalni dijalog.
      
      
       (Autor je rukovodilac Centra za obrazovanje i istraživanje UGS "Nezavisnost")