Episkop šumadijski dr Sava Vuković (1930-2001)

      Malo je naroda u panortodoksnoj ekumeni koji su takvom harizmatičnom ličnošću bili darovani kao što je to, po promislu i blagodati, bio slučaj sa episkopom šumadijskim, dr Savom Vukovićem, koji se 17. juna 2001. posle kratke, a teške bolesti, u zenitu duhovne snage, blaženo upokojio.
       Mirjansko mu je ime bilo Svetozar, te je semantičkim prepletom dvaju entiteta svoga imena, sjedinjavao svetost i svetlost, a monaško mu je ime bilo Sava, te ga je fundamentalno delo Svetitelja Save postojano nadahnjivalo na veliki prosvetiteljski podvig.
       NJegovo enciklopedijsko teološko obrazovanje predisponiralo ga je da predstavlja Srpsku pravoslavnu crkvu u komisiji za pripremu Svetog Sabora pravoslavne crkve (Panortodoksni Sabor) u Šambeziju kraj Ženeve (1979-1991), kao i u dijalogu sa rimokatoličkom crkvom (1980-1991).
       Naučnim radom stao se baviti još kao apsolvent teologije temama iz oblasti istorije Srpske pravoslavne crkve. Posebnost njegovog istoriografskog metoda mogla bi se opisati kao minuciozna akribija u radu sa arhivskim materijalom koji je on sa fascinirajućom teološkom erudicijom komentarisao. NJegova "Istorija Srpske pravoslavne crkve u Americi i Kanadi od 1891. do 1941", dokumentuje na reprezentativan način predilekciju za obradu arhivskog materijala. NJegova potonja knjiga, "Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka", potvrđuje taj oprobani bazični procedere. Sa učenim i mudrim komentarima edirao je "Pisma patrijarha Georgija Brankovića", položivši obrazac kako se u crkvenoj epistolarnoj književnosti imaju istoriografska načela primenjivati.
       Poseban odsek u delu blaženopočivšeg episkopa dr Save čini izdavački posao, koji je on sa artikulisanom katihetičkom dikcijom ustrojavao. Ustanovio je u dijaspori dvojezični časopis "Srpska pravoslavna crkva - njena prošlost i sadašnjost (Serbian orthodox church - Its past and present") kao i novine Srpske patrijaršije "Pravoslavlje".
       U Americi je pokrenuo časopis "Staza pravoslavlja" koji je prerastao u zvanični organ celokupne SPC u SAD i Kanadi, a koji i danas izlazi.
       Povodom 750 godina autokefalnosti (samostalnosti) Srpske pravoslavne crkve (1219-1969) priredio je spomenicu pod naslovom "Sedam i po stoleća Srpske crkve" na srpskom i engleskom. Ta spomenica je i danas prvorazredni referencijalni izvor u mnogim inoslavnim teološkim enciklopedijama i bibliografijama.
       Dolaskom za episkopa šumadijskog, osnovao je izdavačku ustanovu "Kalenić", koja je izdala preko 100 naslova, među kojima se nalaze 12 Mineja, tipikon i kanon liturgičkih tekstova koji se u toku jedne godine ciklično proiznose.
       Pedagoška intuicija karakterisala je njegov odnos prema bogoslovstvujuščem naraštaju. Nebrojeno je studenata sa svojim blagoslovom uputio na teološka usavršavanja na evropske univerzitete, čineći time konstruktivni affront dušepogubnoj pustoši komunističke ideologije i njenom "cveću zla" - deklarativnom ateizmu.
       On je zaorao duboku brazdu i u nju položio plodno duhovno seme liturgičke kulture koja je imanentni i supstancijalni refleks ne samo onoga što je "doksa", već i literarnosti, metafizike, etike, estetike jednog jezika i nadjezika.
       Takvi hrišćanski divovi duha (od divus, božanski), ujedno su i apostoli kulture, stolpnici mudrosti hrišćanskog predanja i evropske civilizacije.
       Celokupno srpsko bogoslovlje, srpska kultura i nauka može sa blagodarnošću proiznositi njegovo ime, jednog od svojih najplodnijih arhijereja, duhovnog gorostasa u vinogradu Gospodnjem. Svojim bogoslovsko-naučnim delom uzneo se na panteon nacionalne duhovnosti i pismenosti, svojim liturgičko-doksološkim podvigom ušao u istoriju svepravoslavne crkve.
      
       ZORAN ANDRIĆ