Da bi se odagnao strah od “Kralja Lira” Lenke Udovički i Radeta Šerbedžije kao ekipi koja obnavlja Jugoslaviju, hrvatskoj naciji je objašnjeno da je reč o “međunarodnom projektu”

      Ljubitelji kulture i visokog turizma koji proteklih decenija nisu uspevali da posete jedan od najčuvenijih arhipelaga u Jadranu ove godine konačno su došli na svoje. Četiri sata uživanja na Brionima trenutno košta 130 kuna (oko 35 maraka). To je ujedno i cena kulturnog događaja sezone u Hrvatskoj, predstave “Kralj Lir” međunarodnog teatra “Uliks”. Predstavu, čija je premijera 17. avgusta, režirala je Beograđanka “bolivijskog porekla” Lenka Udovički, a naslovnu ulogu igra njen suprug Rade Šerbedžija.
       Osim velike znatiželje koja prosečnog Hrvata ove godine vodi do istarske Fažane, gde predstava počinje, autori klasičnog dela Vilijema Šekspira i glumačka ekipa pozorišta “Uliks” preporučuju još jedan važan rekvizit - sportsku obuću. Preporuka nije nimalo slučajna. Publika se u Fažani ukrcava na brodove i nešto više od pola sata plovi do ostrvca Mali Brijun. Na jednoj od četrdesetak tamošnjih tvrđava, sagrađenih u doba Austrougarske monarhije, odigrava se “Kralj Lir” kako ga vidi Lenka Udovički.
       Mlada režiserka kaže da je predstava zamišljena kao putovanje, kako kroz vreme, tako i kroz prostor. Ukoliko želi da prati radnju, i publika je zato prisiljena da tokom predstave bez zastajkivanja obilazi ostrvo. Od pristaništa, gde se gledaoci iskrcavaju zajedno sa glumcima, pa do tvrđave Minor na čijem vrhu počinje prava teatarska atmosfera.
      
       Odjeci dnevne politike
       Prve procene govore da je hrvatska publika ovoga leta u prilično dobroj kondiciji, i doslovno i metaforički. Karte za premijeru “Kralja Lira” već su rasprodate, a slično je i sa ostalim terminima predstave koja se na Brionima igra do kraja avgusta. Kako je u Hrvatskoj još donedavno bio “persona non grata”, za Šerbedžiju i njegovu glumačku porodicu ovo je izuzetan uspeh “u domovini”. Tim pre što im u goste uskoro dolazi i džet-set svetskog filma i pozorišta.
       Prva je glumačka diva iz Velike Britanije Vanesa Redgrejv koja je zajedno sa porodicom Šerbedžija glumila i režirala mnoge predstave u Londonu. Vanesa Redgrejv je za početak avgusta na Brionima planirala koncert ljubavnih pesama čiji je prihod namenjen deci sa posebnim potrebama. U Šekspirovom “Kralju Liru”, uz Radeta Šerbedžiju, glumi i njegova ćerka Lucija koja u predstavi tumači Lirovu najmlađu ćerku, Kordeliju. Tu su i pozorišni prvak iz Slovenije Radko Polič, gost iz Bosne i Hercegovine Josip Pejaković, Ksenija Ugrina, Dejan Aćimović, Josip Genda. Ekipa teatra “Uliks” trenutno broji 40 ljudi.
       Za kostime je zadužena poznata hrvatska umetnica Jagoda Buić, a muzika je poverena britanskom operskom kompozitoru Najdželu Osbornu. Scenografiju osmišljava Ričard Hauer koji je isti posao radio i u poznatoj seriji “Tvin Piks”, a Brioni bi ovog avgusta u Hrvatsku mogli da privuku još slavnih imena. Sve donedavno spominjalo se da će na premijeru “Kralja Lira” stići i holivudske megazvezde Tom Kruz i njegova najnovija pratilja, španska glumica Penelope Kruz. Dolazak su potvrdili i ugledni britanski filmski i pozorišni glumci Majkl Kejn i Glen Klouz.
       Ovakve najave očigledno su šokirale domaća ministarstva kulture i turizma koja su još donedavno razmatrala da li Hrvatska treba da dopusti da u njoj glumi bivši prvak nacionalnog teatra Rade Šerbedžija, a ako već mora da glumi, treba li uopšte reklamirati njegove predstave. Osiromašena i tužno provincijalizovana kulturna scena zemlje teško shvata međunarodne odjeke dnevne politike koja ne prestaje da upravlja kulturnim ukusom nacije. Ne tako davno, Rade Šerbedžija bio je osoba o kojoj su kolege iz domaćeg teatra govorile kao o “srpskom saboteru u Hrvatskom narodnom kazalištu”, dok su novine “otkrivale” nove detalje njegove ratne biografije. Odlazak u Beograd, LJubljanu i napokon egzil u Londonu, za kulturni krem Hrvatske predstavljao je deo Šerbedžijine karijere, o kojem niko nije želeo ništa da zna.
       Kad bi se glumac slučajno nakratko pojavio u Hrvatskoj, bila je to senzacija kakvoj nema ravne. Slično se događa i danas, pa se neprilična preterivanja ponavljaju sa suprotnim predznakom. Nedavni pedeset i peti rođendan Radeta Šerbedžije bio je kulturni događaj dana i nedelje, pa je tako obelodanjeno i šta je slavljenik jeo u pauzi proba za predstavu “Kralj Lir” i ko mu je sve čestitao.
      
       Kritika Zlatka Viteza
       U međuvremenu, probe traju po desetak sati, a dan započinje prilično rano kako bi svako jutro počele vežbe joge koju vodi jedna Amerikanka hrvatskog porekla. Ministarstvo kulture Republike Hrvatske je za postavljanje “Kralja Lira” odvojilo 100 hiljada kuna (oko 25 hiljada maraka), a sa otprilike 11 hiljada maraka predstavu teatra “Uliks” pomogao je i grad Zagreb. Da bi se preduhitrile kritike kakve su već došle od poznatog glumca i bivšeg ministra kulture iz hadezeovskog doba Zlatka Viteza kako se ovde radi o ekipi koja obnavlja bivšu Jugoslaviju, kulturni oci hrvatske metropole dosetili su se spasonosne formule.
       Naciji je objašnjeno da to nipošto nije dnevna politika, nego “međunarodni projekt”. Inače, jedan sličan projekat u Hrvatsku će, u sklopu Mediteran Šekspir Festivala, dovesti i aktuelnog ministra kulture Srbije, glumca Branislava Lečića. Hrvatskoj publici Lečić krajem avgusta treba da se predstavi u “Kontejneru s pet zvezdica” Zvezdara teatra iz Beograda. Reč je, kažu, “o kretenu koji (je)vodi(o) narod”, a priču priča profesor koji se hrani u kontejneru.
      
       ZORICA STANIVUKOVIĆ