Prag:
       Prljave ruke
       Borba protiv korupcije i organizovanog kriminala bila je u Češkoj 1998. godine hit tema predizborne kampanje čeških socijaldemokrata. Nakon tri godine na čelu države novi lider ČŠD, Vladimir Špidla najavljuje da će s parolom "čiste ruke" njegova partija izaći ponovo pred birače 2002. i da neće ulaziti u koalicije sa onima koji sprečavaju kažnjavanje krivaca.
       Razloga i te kako ima. Kriminal jeste u opadanju, ali je Češka u međuvremenu spala na 47. mesto po korumpiranosti na listi 91 zemlje koje prati Transparensi internešenel (Transparencdž International) na nivo Bugarske.
       Kao i u ostalim zemljama u tranziciji i u Češkoj je devedesetih godina sa oslobađanjem totalitarnih stega počeo da buja i kriminal svih vrsta.
       Tek nakon 11 godina tranzicije prvi put je kriminal u opadanju. Policija je zabeležila prošle godine 391 436 krivičnih dela, što je za osam posto manje nego 1999. godine. Najopasnije mesto po život je Prag na koji otpada 30 posto svih počinjenih krivičnih dela. Iako zločina ima manje, i policija je manje uspešna u njihovom rasvetljavanju. Privredni kriminal učestvuje u ukupnom kriminalu sa oko 10 posto ali prouzrokuje 80 posto ukupnih šteta.
       Iako nijedna afera do sada nije dovela u vezu članove vlade ili politički vrh sa organizovanim kriminalom a o korupciji se govorilo najviše zbog mutnih privatizacija, javnih tendera i finansiranja stranaka sumnjivim darovima čak i mrtvih sponzora, MUP u poslednje vreme upozorava da mafije sve uspešnije, opravši prljave pare od droga, prostitucije i šverca izbeglica, prodiru i u legalne privredne i političke sfere čak i u strateška preduzeća.
       Policija je zato osnovala letos poseban tim koji treba da otkrije nezakonito stečenu imovinu ovdašnjeg podzemlja.
       Tim pod imenom "Profiti" u saradnji sa poreskim vlastima prikuplja podatke o prljavom poreklu imovine, koja bi zatim mogla da bude konfiskovana po odluci suda, ako ne, makar da bude dodatno oporezovana. Ako mu pođe za rukom da ekonomski destabilizuje ovdašnje mafije, bar one najaktivnije iz bivšeg Sovjetskog Saveza i ubedljivo najefikasniju i najbolje organizovanu "caricu" narkotržišta kosovsko-albansku mafiju, kasnije bi trebalo da se pozabavi i slučajevima iz ranijih godina češke tranzicije.
       Kako će izgledati "čiste ruke broj 2", ne zna se. Za sada probleme pre mogu da očekuju novinari, kao što se to nedavno desilo u državnoj Češkoj televiziji. Za navodno neizbalansiranu emisiju "Pipci korupcije" koja optužuje za njeno bujanje pre svega vlade bivšeg premijera Klausa, dvoje autora su interno kažnjeni.
      
       DAŠA PAVLOVIĆ
      
       Moskva:
       Korupcija - 15 milijardi dolara
       Ministarstvo unutrašnjih poslova priznaje da velika većina građana negativno ocenjuje rad policije, i ne veruje njenim pripadnicima. Prema podacima Ministarstva, za prvih sedam meseci ove godine broj registrovanih teških krivičnih dela povećan je za osam odsto, a ubistava iz predumišljaja za 14 odsto.
       Ruska policija najavljuje da će, posle reformi u sopstevnoj organizaciji, odeljenja za borbu protiv organizovanog kriminala krenuti u obračun sa najvećim kriminalnim autoritetima. Rukovodstvo, međutim, ne najavljuje borbu sa kopucijom u sopstvenim redovima.
       U 2000. godini registrovano je 2 704 238 krivičnih dela, od čega je rasvetljeno 1 990 953 a nerazjašnjeno 622 726. U situaciji na tržištu narkotika, na primer, situacija se, u odnosu na prošlu godinu, nije promenila. Oduzima se isto narkotika koliko i prošle godine, ali je uhapšeno manje prodavaca i preprodavaca.
       Veliki problem ruske privrede je korupcija, i prema podacima komisije Državne dume za borbu protiv te pojave, godišnji gubici su oko 15 milijardi dolara. Najavljivani zakon o borbi protiv korupcije nije donet, a procenjuje se da čak oko 70 odsto činovnika prima mito. Zvaničnici, međutim, tvrde da to ne znači da su svi oni povezani sa organizovanim kriminalom. Ruski parlament je ove godine ratifikovao Konvenciju o borbi protiv pranja novca, a potom usvojio i odgovarajući zakon, po kojem bi banke i finansijske organizacije imale obavezu da odgovarajućem organu prijave sumnjive transakcije i one veće od 20 000 dolara. Zakon treba da stupi na snagu u februaru naredne godine, ali je glavni problem nedefinisanost organa koji treba da rukovodi tom borbom.
      
       ZORANA BOJIĆ
      
       Budimpešta:
       Podmićen svaki drugi političar
       Mađarski ministar za unutrašnje poslove Šandor Pinter je nedavno sa ponosom izjavio da je za vreme sadašnje vlade znatno smanjen broj krivičnih dela u Mađarskoj, gde na sto hiljada stanovnika ima 4 500 zločina. Pinter je naglasio da je u Mađarskoj dosta povoljnija situacija u odnosu na države Evropske unije gde na isti broj građana prosečno ima osam hiljada zločina.
       Mađarski ministar policije je pre svega visoko ocenio postignute rezultate protiv organizovanog kriminala i istakao da je prepolovljen broj onih grupa koje se bave tom vrstom kriminala. Pinter je naglasio da kriminalci koji su odgovorni za najteže zločine ili su u zatvoru ili su van zemlje i zato organizovani kriminal ne može da se opet osnaži u Mađarskoj.
       Dobrim rezultatima mađarske policije, međutim, šteti korupcija koja je sve više rasprostranjena u mađarskom društvu a pre svega u policiji i u javnim službama. Prema podacima međunarodne organizacije "Fridom haus" (Freedom House), u Mađarskoj se povećava korupcija u javnim službama, u lokalnim samoupravama, u politici i u policiji. "Fridom haus" tvrdi da je od jeseni 1999. godine više policijskih oficira bilo primorano da odstupi sa rukovodećeg položaja zbog korupcije, i da postoje ozbiljne optužbe za vezu između organizovanog kriminala i policije.
       Konstatacije "Fridom hausa", nažalost, nisu neosnovane a to potvrđuju i događaji koji su u poslednje vreme uzburkali mađarsku javnost. Vesti govore o korupciji na sve strane, počev od policije, preko granične službe, do javnih službi ili učesnika političkog života zemlje. Komisija za nacionalnu bezbednost mađarskog parlamenta baš ovih dana ispituje tvrdnje da je neko od zvaničnika Ministarstva za odbranu dobio mito da izdejstvuje da umesto nabavke zapadnih aviona budu obnovljeni avioni MIG-29 mađarske armije.
       Pre nedelju dana u gradu Sekešfehervaru, koji je sve značajniji privredni centar Mađarske, uhapšeno je desetak policajaca, tužilaca i advokata koji su bili u vezi sa grupom kriminalaca pod vođstvom Jordanca Abua Mohameda koji je vladao nad jednim dela grada. Pre nekoliko dana komandant mađarske granične službe general-major Jožef Bendek je potvrdio da je uhapšeno osam graničara i najavio da će još biti novih slučajeva lišavanja slobode nekih korumpiranih članova te službe. Krajem prošle nedelje bilo je hapšenja i u Uredu za javnu upravu Budimpešte, odakle je odvedeno više lica jer su prihvatili od stranih lica mito od više hiljada maraka prilikom izdavanja dozvola za naseljenje u Mađarsku.
       Na listi korumpiranosti u Mađarskoj vode radnici iz zdravstva a na drugom mestu su policajci sa 46 odsto, što znači da svaki drugi mađarski policajac može da se podmiti. Kako stvari sada stoje kriminal u klasičnom smislu se možda stvarno smanjuje u Mađarskoj, ali se pojavljuje u ništa manje opasnom vidu - korupciji.
      
       SILVESTER VARGA
      
       Zagreb:
       Podzemlje i tajne službe
       Rane devedesete godine Hrvatskoj su, osim rata koji se u to vreme dobro zahuktavao, donele još jedan, do tada nepoznat oblik aktivnosti, organizovani kriminal.
       Dobro upućeni stručnjaci i danas su skloni tumačenju kako se podzemlje, kao dobro organizovana grupa kriminalaca, iz inostranstva samo preselilo u Hrvatsku, našavši u zemlji u kojoj su vladali rat i (uglavnom) bezakonje, plodno tlo za širenje svojih krakova.
       No, bez obzira na korene, nakon što je 1992, 1993. i 1994. na zagrebačkim ulicama zaređao čitav niz čudnih i nerazjašnjenih ubistava, koja su se zbivala usred bela dana i po scenariju kakav se do tada viđao samo u američkim filmovima, i običnim građanima postalo je jasno da se nešto čudno zbiva u kriminalnom miljeu Zagreba.
       Iako nešto slabije organizovano, podzemlje, osim u Zagrebu, postoji i u drugim većim gradovima u Hrvatskoj, pre svega u Splitu. Od početka 90-ih godina do danas na čudnovate je načine ubijeno dvadesetak uticajnijih pripadnika zagrebačkog podzemlja.
       Većina tih ubistava uglavnom je izvršena na sasvim profesionalan način, karakterističan za međusobne mafijaške obračune, a uz to i vrlo "čist", jer pri tom nisu stradavali slučajni prolaznici. No, svojevrsno nepisano kriminalno pravilo prekršeno je u novembru 1999. godine kada se u kasnim noćnim satima na meti kriminalaca umesto planiranog bosa našao nedužni prolaznik.
       Zanimljivo je da se već sredinom 90-ih potiho i prilično oprezno govorilo kako je mafijaška organizacija u Hrvatskoj blisko povezana sa pojedincima u samom političkom vrhu tadašnje HDZ-ove vlasti, pa i sa pojedinim osobama iz Ministarstva odbrane, čiju zaštitu su mafijaši navodno uživali.
       Stoga i nije bilo čudno da je policija malo ili nimalo radila na istraživanju pojedinosti oko tih ubistava, a gotovo sva se ni posle višegodišnje "istrage" nisu makla s mesta, a kamoli hapsili mogući krivci.
       Bivša HDZ-ova vlast, namirisavši mogućnost gubitka parlamentarnih izbora raspisanih za januar 2000, u oktobru 1999. pokušala je "kupiti" glasove građana spektakularnim hapšenjem pripadnika jednog od najjačih ogranaka zločinačke organizacije, čije je privođenje u policiju snimala čak i televizija.
       Tim zločincima, koji su pred sudije prvi put izvedeni pre nešto manje od godinu dana, još se sudi, a sada na videlo, iako bez konkretnih dokaza i tek na osnovu izjava svedoka, izlaze i pojedine činjenice kako su mafijaške organizacije blisko sarađivale ne samo sa političkim vrhom države, nego i sa tajnim službama, koje su navodno obilato koristile "usluge" podzemlja.
       Pri tom je zanimljivo napomenuti i činjenicu kako je jedan deo samog vrha zločinačke organizacije sastavljen od osoba srpske nacionalnosti (Rajko Momčilović, Davor Zečević...) koje su političke strukture obilato štitile, a javna je tajna i da su pojedini ogranci hrvatske mafije intenzivno sarađivali, a to po svoj prilici traje i danas, i sa srpskom i crnogorskom mafijom.
       Dobro upućeni u sudska zbivanja oko procesa suđenja mafijaškim organizacijama tvrde kako će sadašnja zločinačka organizacija zapravo poslužiti kao svojevrsno "žrtveno jagnje", a osude njenim pripadnicima trebalo bi da posluže kao sredstvo da se javnosti dokaže kako "vlast čini sve da spreči mafiju".
       No, vrlo je verovatno, tvrde neslužbeni izvori, kako će se na tome stati, jer čak ni nova vlast ne usuđuje se previše "čačkati" po podzemlju bojeći se neugodnosti, pa i kompromitujućih podataka koji bi pri tom navodno mogli izaći na svetlo dana.
      
       SANDRA CARIĆ