NAZIV: Stevan Raičković pesnik
UREDNIK: Dragan Hamović
IZDAVAČ: Narodna biblioteka "Radoslav Vesnić", Kraljevo 2001.

      Bogdan A. Popović
      
       Žička hrisovulja je Stevanu Raičkoviću dodeljena 1999. godine. Uobičajeni književno-kritički skup koji je, u okviru Žičkog duhovnog sabora, tim povodom trebalo da bude održan onemogućile su poratne okolnosti. Ipak, zbornik radova o Raičkovićevoj poeziji nedavno je objavljen u ediciji "Preobraženje" u kojoj su se dosad pojavile slične publikacije posvećene stvaranju Ivana V. Lalića, Milosava Tešića i Branislava Petrovića. O delu ranijih dobitnika ovog značajnog priznanja - Milutina Petrovića, Miodraga Pavlovića i Ljubomira Simovića - kraljevački književni časopis "Povelja" je donosio temate.
       U prvom delu novog zbornika su prigodna saopštenja pesnika Miroslava Maksimovića, samosvojnog nastavljača poetičke orijentacije u kojoj mu laureat prethodi, esejiste Petra Pijanovića, urednika Raičkovićevih Sabranih dela i samog nagrađenog pesnika koji je evocirao neke svoje davnašnje (i malo promenjene) stvaralačke dileme. Merilo za vrednovanje kritičko-esejističkih tekstova svrstanih u drugi, opsežniji deo zbornika sadržano je u njegovoj završnici. Dušica Potić, naime, na temelju uvida u antologijske izbore i književnoistorijske radove ("nepregledan broj" kritičkih tekstova je tek konstatovan), objavljene u vremenskom rasponu koji se poklapa sa Raičkovićevim pesničkim delovanjem, obrazlaže svoja saznanja. Gotovo da nema pesnika - tvrdi ona - čiji je opus, visokim pa i najvišim ocenama uprkos, tako "jednostrano i šablonski" tumačen i vrednovan. Odmah valja istaći da eseji koji prethode ovom pregledu recepcije Raičkovićeve lirike sa stanovištem Potićeve nisu saglasni.
       Radivoje Mikić, recimo, razmatra načine na koje Raičković poetička pitanja pretvara u deo tematike: pesnik, po njegovom mišljenju, nizom varijacija "prikazuje šta poezija može kad ostane u sferi čisto biografskih/empirijskih pojedinosti", a šta "kad se premesti u imaginarni svet koji je sama izgradila". Drama "udesne neravnoteže" pesnikovog lirskog bića se, u viđenju Dragana Hamovića, odvija usled "svojevrsne raspetosti između tokova unutarnjeg i spoljašnjeg realiteta". Predrag Petrović, dočim, Raičkovićev književni motiv tišina tumači kao "ontološki koren" stvaralaštva ovog autora. Sistematizovanjem antitetičkih figura koje su, po njegovom sudu, karakteristično stilsko i konstrukciono sredstvo u maltene čitavom pesnikovom opusu, Aleksandar Milanović proniče njegov semantički i strukturni plan. Metapoetičkim iskazima u zbirci Stihovi - osnovnim tematsko-motivskim sklopom ovakvih pesama - bavi se Svetlana Šeatović-Dimitrijević. Tri pesme istovetnog naslova "Tisa" (I, II i III), u sklopu zbirke Balada o predvečerju, prvi put su predmet iscrpne analize: sagledavajući promene u odnosu Tisa-pesnik-pesma, Jasmina Tonić odgoneta smisao Raičkovićevog neprestanog preispitivanja "pesnikovih (ne)mogućnosti u odnosu na vrednost onoga o čemu peva".
       U svemu, reč je o tekstovima nesporne vrednosti iako, dobrim delom, tematski bliskim. (Sa temeljnim obeležjima ovog pevanja odista je teško mimoići se). Među onima koji su bitno obeležili srpsku poeziju druge polovine dvadesetog veka, pesnički opus Stevana Raičkovića ne prestaje da podstiče kritička ispitivanja. Na njemu se, praktikujući različite kritičke metode, iskušavaju i predstavnici novih naraštaja tumača. I, što je najvažnije, sa vidnim uspehom... Objavljivanje ovog zbornika je, u isti mah, prilika za izraze uvažavanja agilnosti kraljevačkog književnog (kulturnog) kruga. O svrhovitosti napora njegovih aktera svedoče, pored ostalog, značajne književne manifestacije, kvalitetna izdavačka delatnost, sve ozbiljnija uređivačka koncepcija književnog časopisa "Povelja". Stasavanje grupe veoma dobrih, pa i prvorazrednih autora je, pri tom, pojava koja logično korespondira sa ovako plodonosnim aktivnostima. I, na kraju, podatak u prilog ovoj konstataciji: dok završavamo prikaz zbornika o Raičkovićevom delu stiže novi zbornik - Alek Vukadinović pesnik - posvećen pevanju dobitnika Žičke hrisovulje za 2000. godinu.