Naziv: O pesnicima i o poeziji
Autor: Borislav Radović
Izdavač: Glas srpski, Banjaluka 2001.

      Bogdan A. Popović
       Ne pišu, srećom, svi pesnici eseje. (Svrhovitost kritičarskog zanata je, ionako, pod permanentnom sumnjom.) Poneki koji ih pišu život čine mučnijim samo profesionalno zaduženim čitačima. Pri svemu, kao da prećutna saglasnost dilemama ne ostavlja mesta: najbolji ovdašnji esejisti su upravo pesnici. Dakako, pesnici visokog ili najvišeg reda kakvi su, recimo, Pavlović, Hristić, Miljković, Lalić, Simović... U novije vreme im se, dvema esejističkim knjigama (novoj prethodi Rvanje s anđelom i drugi zapisi, 1996), pridružuje i Borislav Radović.
       Sam po sebi dovoljno obuhvatan, naslov knjige O pesnicima i o poeziji "pokriva" sve tekstove, mada bi ga na mestima gde su eseji "Pred umetnošću Živojina Pavlovića" i "Čavrljanje uz kamin" (reč je o načelima filmskog stvaranja i o pripovedačkoj umetnosti) valjalo ponešto nategnuti. Očigledno je, međutim, da su tekstovi koji naslovu slede egzemplarno esejistički. Saglasni sa vajkadašnjim shvatanjem esejističkog žanra kao jedne od najfleksibilnijih i najadaptabilnijih književnih formi. Govor odista ide o pesnicima domaćim (Popa, Miljković, Crnjanski, Dučić, Sl. Marković, Lalić) i stranim (Sen Džon Pers, Bodler, Herbert, Malarme), o poeziji gonetanoj kroz množinu tema iz njenog okrilja. Ali to nipošto ne znači da je posredi nekakav, na uobičajeni način razvijen, esejistički koncept. Teme ovih eseja su ponajmanje standardne, tradicionalne definitivno nisu.
       Ume Radović svoje esejističko tkanje da plete oko Popinog bavljenja u Vršcu, ili da ga započne upamćenim prizorom (ostareli Crnjanski na klupi u parku kraj Narodne biblioteke). Ciglo jedna pesnička slika (Sen Džon Persova), ili vlastiti zapis nalik putopisnom mogu da budu i te kako plodotvorno esejističko polazište. Značenja Bodlerovog soneta i likovnog dela čiji je autor Delakroa sasvim uspešno komuniciraju u istoj ravni, baš kao što se ideja Kiplingove priče i zamisao neostvarenog Malarmeovog projekta smisleno ukrštaju. Štaviše, ekstenzivno se i slojevito daju promisliti biografski detalj proniknut u jednoj pesmi, koliko i pesnikov jezgrovit odgovor na najbesmislenije od svih novinskih pitanja ("Zašto pišete?")... Ima, dabome, među temama Radovićevih eseja i takvih koje se namah čine zahtevnije: čitav opus jednog pesnika, na primer, ili odnos poezije spram neizrecivog, ili pesnikovo shvatanje lepote sveta, ili potrošene poetičke strategije. Teme koje bi mogle nalagati kakav analitički, čak i disciplinaran pristup. Tako, ipak, ne biva.
       Što pažljivije iščitavamo Radovićeve tekstove, sve nam se pouzdanijim čini utisak da oni imaju objedinjujuću temu. Bez obzira na predmet razmatranja, na grananje esejističkog teksta ili, ako hoćemo, na nivoe u kojima se uočen (ili naslućen) problem elaborira, bezmalo svi tokovi tumačenja kreću, zapravo, od jezika i u jeziku se stiču. Reč je, razume se, o pesničkom jeziku viđenom u rasponu od početnog stvaralačkog impulsa do uobličenog izraza, od načina njegovog nastajanja do mogućnosti i varijanti delovanja. S druge, pak, strane, pored svih, kritičkom sagledavanju neophodnih kvaliteta, najznačajniji činilac Radovićevog esejističkog teksta je opet jezik. Jezik kao sredstvo izražavanja kakvim samo najveći majstori mogu ovladati (krajnje složena pitanja pesničke umetnosti sa lakoćom su i na prijemčiv način postavljena i objašnjena) i, u isti mah, kao sublimat prebogatog stvaralačkog i intelektualnog, Radoviću svojstvenog pamćenja. Na delu je, dakle, prelamanje dvaju osobenih (kadgod i bliskih) iskustava u raskrsnim tačkama moderne poezije. Ishodi rečenog prelamanja su otkrivalački i zasnovani, ponekad višeznačni ili sasvim neočekivani, kadri da naše razumevanje pesničkog nauma ili izraza povedu lakšim putevima. U svakom slučaju, nikad nisu ispod mere koja sjedinjuje lucidno i znalačko promišljanje zadane materije i književnu kreaciju.
       Na smeru ovih naznaka, kao i u učincima obnavljanja maltene zaboravljenih, temeljnih svojstava esejističkog žanra, vidimo posebnost Radovićevog mesta u navedenom nizu savremenih srpskih pesnika - esejista. Ako izuzetnost ovog mesta i nije dovoljno uverljivo obrazložena, nema sumnje da je zbirka eseja O pesnicima i o poeziji najsadržajnije, pa i najpodsticajnije štivo koje je, tokom protekle godine, potpisnik ovih redova bio u prilici da pročita.