Patrijarh German nije dozvolio ni da se raspravlja o predlogu da se Nobelova nagrada za mir dodeli Josipu Brozu

      Jedna od najtežih bitaka koju je blaženopočivši patrijarh German vodio u toku 32 godine (1958-1990) teškog vremena, dok je bio na čelu Srpske pravoslavne crkve, bila je borba za Hram Svetog Save na Vračaru; najpre da se Hram sa svom svojom imovinom vrati Crkvi, pošto su ga komunističke vlasti posle Drugog svetskog rata nacionalizovale, a onda i da se nastavi njegova gradnja.
       Patrijarh German uspeo je i u jednom i u drugom, i još u mnogo čemu. Bio je to više nego dovoljan razlog da glavni sekretar Svetog arhijerejskog sinoda i više od dve decenije jedan od najbližih saradnika blaženopočivšeg patrijarha, protojerej-stavrofor Milan D. Janković, zapiše i tako sačuva od zaborava šta je sve Njegova svetost učinio za hram koji je postao nacionalni simbol. Ali, odmah je uvideo da bi to bilo nepotpuno ako se, na istom mestu, ne bi zabeležilo šta je bivši patrijarh učinio i na drugim poljima života i rada Srpske crkve. I tako je nastala izuzetno vredna knjiga, na više od 700 strana, "Patrijarh German u životu i borbi za spomen-hram".
       Kroz prikaz onoga šta je činila Njegova svetost ispisana je velikim delom istorija Srpske pravoslavne crkve za te, po nju izuzetno teške i mučne tri decenije. Mnogo je tu autentičnih svedočanstava kojima niti je šta dodavano niti oduzimano, pisama i raznih drugih dokumenata, službenih zabeležaka... Zbog svega toga ova knjiga će biti nezaobilazan izvor za pisanje mnogih drugih knjiga.
       Ima u njoj mnogo toga što šira javnost ne zna, što nije mogla i smela znati. Tako, recimo, tu se prvi put objavljuje pismo koje je dostavljeno Srpskoj pravoslavnoj crkvi samo na potpis, a kojim se "daje podrška" predlogu da se Josipu Brozu Titu dodeli Nobelova nagrada za mir u 1973. godini. To pismo, negde neznano napisano, našlo se i na dnevnom redu Svetog arhijerejskog sabora. Sad već blaženopočivši episkop šumadijski Sava u prologu ove Jankovićeve knjige napisao je da je povodom ovog pisma nastalo veliko uznemirenje, ali da je celu situaciju imao u rukama patrijarh German i da je sve završeno za deset minuta. Patrijarh nije dozvolio ni diskusiju, još manje izjašnjavanje ili glasanje po ovom pitanju. Prema svedočenju vladike Save, patrijarh je rekao:
       "Ni Sveti arhijerejski sabor, ni Sveti arhijerejski sinod, ni Njegova Svetost Patrijarh, ne mogu u ovoj stvari da se javno angažuju, pošto je to pitanje izvan crkvene nadležnosti. Ovo utoliko pre, što je Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve, još 1939. godine, doneo odluku (povodom kandidovanja Kneza Pavla), koja osuđuje akciju crkvenih predstavnika po ovakvoj jednoj stvari."
       Iz ove knjige vidi se i kako su tadašnji vlastodršci pritiskali patrijarha Germana da Sveti arhijerejski sabor prizna od komunista osnovano Svešteničko udruženje i samostalnost "Makedonske pravoslavne crkve". Tu je i svedočenje kako je patrijarhu prećeno ubistvom zbog objavljivanja "Ohridskog prologa" vladike Nikolaja...
       Protojerej Milan D. Janković autentično ispisuje kako je patrijarh German morao da se dovija da bi Crkvu očuvao, pa i uveliko unapredio. Često je govorio: "Zmiju gladi, ispod nje se vadi!" Tako je uspeo da obnovi ili iznova izgradi više crkava, parohijskih domova, konaka, kapela, zvonika... Uspeo je i da otvori nove bogoslovije, Bogoslovski fakultet u Libertvilu, da podigne novu zgradu Bogoslovskog fakulteta u Beogradu i pri njemu Bogoslovski institut...
       A što se tiče borbe za Hram Svetog Save, patrijarh German je najpre svakog meseca slao svog vikarnog episkopa kod gradonačelnika Beograda sa dugačkom listom zahteva, da se iz Hrama izbaci sve što Hramu nikako ne priliči i da se iz njega uklone garaže. Kad je to izdejstvovao, onda je lično 88 puta tražio da se Hram vrati Crkvi. O toj patrijarhovoj borbi protojerej Janković piše:
       "Idući tako od nemila do nedraga, penjao se od dna do vrha i silazio sa vrha na dno svih struktura nove Jugoslavije, molio koga treba i koga ne treba, razgovarao sa onima koji zaslužuju ili ne zaslužuju, samo da bi nekako Spomen-hram stavio u posed Srpske pravoslavne crkve i učinio pravi pokušaj da se on dovrši."
      
       JOVAN JANJIĆ