Mesto: Galerija "Progres"
Autor: Lazar Vujaklija

      Đorđe Kadijević
       Kakva je snaga frustracije koju smo kao društvo podneli u nesrećnom događanju poslednje decenije minulog veka, i koliko je duboka regresija koju je to događanje proizvelo u našoj kulturi, može se meriti po tome što se danas prisećamo onih duhovnih vrednosti koje su, takoreći do juče, činile deo naše životne stvarnosti. Predmet takvog sećanja je i delo slikara Lazara Vujaklije, istaknutog predstavnika stvaralaca prve generacije posle Drugog svetskog rata, člana čuvene Decembarske grupe, umetnika čija aktivnost je ispunila najplodniji period u istoriji naše likovne umetnosti druge polovine dvadesetog veka, onaj od pedesetih do osamdesetih godina.
       Sažeta Vujaklijina retrospektiva, priređena u beogradskoj Galeriji "Progres" u saradnji sa Galerijom "Radionica duše" nije pravljena s namerom da celovito predstavi delo ovog originalnog umetnika, ali je, pokazalo se, dovoljna da njegovo ime otrgne od amnezije koja preti da proguta sve što ne pripada redukovanoj slici stvarnosti svedenoj na ono što se zove "vreme sad"...
       Vujaklija je, kao što je rečeno, jedan od prvoboraca zaslužnih za pobedu snaga one idejno-estetske orijentacije koja je našu likovnu umetnost pedesetih godina prošlog veka uvela u tokove moderne evropske i svetske umetnosti. Za razliku od današnje generacije naših modernista čija se savremenost potvrđuje u podražavanju "recentnih" pojava na sceni svetske umetničke estrade, Vujaklija je, kao i drugi slikari njegove generacije, istom cilju prilazio sa više odgovornosti. Postati moderan slikar za njega je značilo nešto više nego samo uzeti od onoga što se tamo, u svetu nudi. Trebalo je nešto i dati, pokazati ono naše... To je po Vujakliji bio dug svakog našeg umetnika koji uzima pravo da se služi jezikom modernog slikarstva i da baštini blagodet njegove slobode.
       To što je tražio, Vujaklija je našao u motivima uzetim sa stećaka, spomenika drevne balkanske umetnosti posvećene kultu mrtvih. Za njegove kolege, Vozarevića i Tomaševića, to su bili motivi sa naših srednjovekovnih fresaka, za Risimovića likovi sa krajputaša, za Ćelića i Mitrovića konture rustičnog balkanskog predela. Izbor motiva nalagao je Vujakliji da se odrekne linearnog shvatanja prostora i vremena da se "vrati" vizantijskom simbolizmu i manihejskom misticizmu. Prostor na njegovim platnima, vidljivi je deo beskonačnosti, a vreme u njima "stoji", spremno da "krene" u oba pravca, napred i natrag... U takvom ambijentu javljaju se simbolični znaci života, stilizovane figure ljudskog, životinjskog i biljnog sveta.
       Čovek je, u Vujaklije, predstavljen u društvu sa suncem i zvezdama, i ponekom pticom, uronjen u kosmičko prostranstvo za koje ne važe relacije ovozemaljskog prostora. Vujaklijin kolorit je prilagođen ovoj astralnoj viziji sveta, sveden na hromatski čiste, homogene tonove crvene, plave i žute boje sa nijansom oranža. Kompozicija je jednostavna, svedena na nekoliko elemenata koji svojim četvrtastim ili kružnim oblicima daju dinamiku prostoru, ne izlazeći iz površine. Zanimljivo je da je Vujaklijin naglašeni crtež lišen draži poteza. Vujaklija slika širokom četkom, praveći na platnu krupne "mrlje" sa bujnim nanosom bojene paste. Tako nastali slikarski prizori pokreću u posmatraču snažna osećanja, ali ga navode i na razmišljanje.
       Na izložbi u Galeriji "Progres" pokazana su i dva rana Vujaklijina rada, jedan portret iz 1950. i neobični pejzaž sa figurama čoveka, petla i psa. Obe slike potiču iz vremena pre no što je Vujaklija formirao svoju simbolističku slikarsku ikonografiju. Te slike zrače snažnom ekspresivnošću, sočnim koloritom i naglašenom gestuoznošću poteza. One otkrivaju nekog "drugog" Vujakliju, dosad nepoznatog. Lepota tih radova pokazuje ranu zrelost Vujaklijinu, stečenu u danima kada je učio u ateljeu Nikole Dobrovića. Ta dela demantuju nesuvisle aluzije na tobožnji Vujaklijin diletantizam i osporavaju jednako neumesnu priču po kojoj je Vujaklija navodni otac srpskog slikarskog minimalizma.