Iako su svi saglasni da incident kod Šarengradske ade predstavlja težak udarac započetom procesu normalizacije odnosa SR Jugoslavije i Hrvatske, još nije jasno zašto su se lokalni hrvatski zvaničnici upustili u ovu opasnu provokaciju: da li su to učinili na svoju ruku ili na nečiji mig?

      Nakon što je Vojska Jugoslavije u rano nedeljno popodne, na Dunavu kod Bačke Palanke, u znak upozorenja, zapucala prema čamcima na kojima su, ispostaviće se, bili i lokalni funkcioneri Vukovarsko-srijemske županije i opština Bačka Palanka i Ilok, Hrvatska i SRJ podsetili su javnost na vreme kada su bile u žestokom ratu: svako je imao svoje viđenje događaja i svako je imao svoje tumačenje "epizode šarengradska ada".
       Ono što se može izvući kao zajedničko u izjavama jednih i drugih jeste da je predsednik opštine Bačka Palanka Zvezdan Kisić boravio tog dana u Šarengradu, prvom selu na putu od Iloka ka Vukovaru, gde je sa županom vukovarsko-srijemskim Nikolom Šaferom i dogradonačelnikom Iloka Željkom Sladetićem razgovarao o međuopštinskoj i međuregionalnoj saradnji, koja je u poslednjih godinu dana na ovom području izuzetno živnula.
      
       Upozorenje
       Potom su se ukrcali na četiri čamca, njih dvadeset četvoro, i krenuli na plovidbu Dunavom. Približili su se Šarengradskoj adi, ostvrcetu na Dunavu koje je predmet spora između SRJ i Hrvatske još od 1991. godine. Jedinica pogranične službe VJ upozoravala je čamce da se ne približavaju adi, ali putnici to, ni nakon tri upozorenja, nisu čuli. Vojska je ispalila rafal upozorenja pored čamaca, što je izazvalo priličnu paniku, a potom i privela sve koji su na čamcima bili, sem četvoro dece i četiri starca, koji su odmah pušteni. Ostali su pušteni posle dvoipočasovnog ispitivanja u karauli Bagremara u Bačkoj Palanci.
       I tu se podudarnost završava. Jasno je još samo da su se isto veče na granici SRJ i Hrvatske, na mostu između Bačke Palanke i Iloka, sastali, sa hrvatske strane, premijer u ostavci Ivica Račan i predsednik hrvatskog Sabora Zlatko Tomšić, a sa jugoslovenske strane ministar inostranih poslova Goran Svilanović, predsednik vojvođanske vlade Đorđe Đukić i načelnik SUP-a Novi Sad Đorđe Ostojić. Jugoslovenska strana je izrazila žaljenje zbog incidenta, a Đorđe Đukić je posle sastanka rekao za NIN da je najveći uspeh baš u činjenici što je sastanak održan. To znači, smatra on, da će se nastaviti započeti proces normalizacije odnosa dve susedne države. Hrvatska strana izrazila je žaljenje što se jugoslovenska strana nije izvinila.
       Jugoslovenski ambasador u Zagrebu Milan Simurdić odbio je da primi hrvatsku protestnu notu, uz objašnjenje da to ne može da učini dok se ne utvrdi ko je kriv za incident. Hrvatska strana je izrazila zaprepašćenje njegovim postupkom. I jedni i drugi su se složili da je incident nastao zbog proceduralne greške te VJ nije imala saznanja da adu treba da poseti neka delegacija. Predsednici dve države Stjepan Mesić i Vojislav Koštunica u telefonskom razgovoru ocenili su da je reč o "izolovanom incidentu" koji neće ugroziti dobre bilateralne odnose između dve zemlje.
      
       Optužba
       Hrvatski mediji jednodušno su ocenili da je krivica na jugoslovenskoj strani, dok su nadležni organi SRJ i Srbije ćutali čekajući rezultate istrage. Potom se, iznenada, putem saopštenja, oglasio i gradonačelnik Bačke Palanke Zvezdan Kisić (koalicija SPS JUL). Pre toga, on je čitava 24 časa odbijao sve pozive novinara. U svom saopštenju, Kisić je, uglavnom eksplicitno, optužio hrvatsku stranu da je namerno izazvala incident na Dunavu kako bi pritisnula međunarodnu zajednicu da konačno porazmisli o nerešenom problemu jugoslovensko-hrvatske granice u ovoj regiji. Privedeni župan Šafer riječkom "Novom listu" je posle puštanja izjavio kako je dobro što se to dogodilo, kao upozorenje da se već jednom reši pitanje granica i da se vidi "kakvi ljudi čuvaju onu drugu granicu". "Imamo dobru saradnju s lokalnim vlastima i lokalnim prekograničnim stanovništvom, ali očigledno je da vlasti Srbije misle da su gospodari Dunava", kazao je župan.
       Oglasila se i VJ. Načelniku Odeljenja za pogranične službe pukovnik Radomir Milosavljević je na konferenciji za novinare u karauli Bagremara ponovio ono što smo uglavnom znali: vojska nije bila obaveštena o poseti hrvatsko-jugoslovenske delegacije Šarengradskoj adi. "Vojska Jugoslavije je postupila po propisima i po zakonu, a pogranične jedinice su samo vršile svoju dužnost", kazao je Milosavljević. On je još odbacio tvrdnje pojedinih hrvatskih medija da je reč o namernoj provokaciji. Pukovnik je podsetio da granica između Hrvatske i SRJ na teritoriji Vojvodine još nije utvrđena, rekao da se na tome radi i dodao da će vojska nastaviti da čuva prećutnim sporazumom dve strane utvrđenu granicu koja za sada ide maticom, odnosno plovnim putem Dunava.
       Strana štampa je ocenila da pucnjava na Dunavu predstavlja težak udarac započetom procesu normalizacije odnosa između dve zemlje i normalizaciji situacije u celom regionu. Dok se istraga ne završi (ako se ikad završi), zaključak je jasan: ovo je najteži incident između dve zemlje od okončanja rata i njegove posledice u ovom trenutku nemoguće je predvideti.
      
       DINKO GRUHONJIĆ
       (Beta)
      
      

Odgovor na napad? U tekstu pod naslovom "Odgovor na napad jugovojske na Dunavu" zagrebački "Večernji list" doneo je najavu da se meštani Šarengrada spremaju da u subotu na Šarengradskoj adi naprave "veliku feštu". "Barem stotinjak mještana namjerava poći na obližnju pješčanu plažu, skuhati čuveni fiš, a nadaju se da će s njima opet biti vukovarsko-srijemski župan Nikola Šafer i gradonačelnik susjedne Bačke Palanke Zvezdan Kisić", navodi "Večernji list".        Izvori NIN-a iz Vukovarsko-sremske županije, međutim, kazali su da su mediji "prenapuhali stvar" i dodali da meštani Šarengrada neće ići na adu u subotu, 3. avgusta, jer bi to samo pogoršalo ionako napetu situaciju.

      
      

Šarengradska ada Šarengradska ada do 1991. godine pripadala je tadašnjoj Socijalisticskoj Republici Hrvatskoj, a te godine nju je zauzela tadašnja JNA, a kasnije Vojska Jugoslavije. Od tada traje međudržavni spor oko ovog ostrvceta, koje je bliže jugoslovenskoj obali Dunava. Na adi su se poljoprivredom bavili meštani malenog sela Šarengrad, kod Iloka. Prema navodima hrvatskih medija, 1 100 žitelja Šarengrada bilo je do 1991. godine vezano za adu, pre svega kroz stočarstvo. Na oko 1 000 hektara pašnjaka i šuma imali su oko 200 konja, 500 krava i još više svinja i ovaca. Danas na adi nemaju nijednu životinju, a adi ne smeju ni da priđu, navode hrvatski mediji.

      
      

Gde je granica Granični sporovi između SRJ i Hrvatske, dakle, nisu samo na Prevlaci, već i u Vojvodini. U vreme bivše SFRJ potpuno je sporedno bilo što se deo teritorije jedne socijalističke republike nalazio u katastru zemljišta druge republike, ali ratovi devedesetih godina prošlog veka napravili su "Gordijev čvor" od ovog pitanja. Pregovori o razgraničenju su počeli u maju, a prema najavama, dve strane su krenule sa oprečnih pozicija: Hrvatska se poziva na odluku Badenterove komisije iz juna 1991. godine, prema kojoj su republičke granice automatski postale državne, a jugoslovenska strana zastupa stav da granica između SRJ i Hrvatske na severu treba da ide sredinom plovnog puta Dunava. Na jugoslovenskoj strani nalazi se 10 000 hektara spornog zemljišta, za koje zvanični Zagreb tvrdi da pripada Hrvatskoj, dok je na hrvatskoj obali Dunava nešto više od 1000 hektara zemljišta upisanog u katastar u Hrvatskoj koje pripada vlasnicima na jugoslovenskoj strani. Pomeranju granica doprineo je i sam Dunav, koji neprestano meandrira, a najviše spornog zemljišta ima u opštinama Sombor i Apatin. I, kao što smo videli, u Bačkoj Palanci. Međunarodna zajednica, zasad, nema nameru da arbitrira u ovom sporu.

      
      

Gužve na prelazima Incident na Dunavu kod Bačke Palanke zasad nije uplašio putnike koji prelaze iz jedne u drugu državu preko mosta koji spaja opštine Ilok i Bačka Palanka. Promet putnika i vozila porastao je od aprila ove godine, kad je završena popravka mosta između dve opštine (most je oštećen u bombardovanju SRJ, proleća 1999. godine). Od tada, most je otvoren i za autobuski i za teretni saobraćaj. Gužve su i dalje velike, baš kao i na svim severnim graničnim prelazima između SRJ i Hrvatske.