NAZIV: Antologija poezije ruskog Beograda. Izbor, prevod, predgovor i beleške o pesnicima: Ostoja Đurić IZDAVAČ: Zepter Book Njorld, Beograd 2002.

       Radnu energiju svog zrelog doba (od početka osamdesetih do danas) Ostoja Đurić je, u najmanju ruku nestandardno, usmerio na istraživanje književnosti ruske emigracije. Preciznije, beogradskog ruskog stvaralaštva. Rezultati istraživanja objavljivani su u više domaćih i stranih publikacija posvećenih ovoj problematici, a osobito su vidljivi u njegovoj studiji Ruska literarna Srbija 1920-1941 (1990) i, sada, u Antologiji poezije ruskog Beograda. Đurić je, dakako, nameran da ovdašnju kulturnu javnost upozna sa jednim nedovoljno poznatim pesništvom stvorenim na našem tlu i, ništa manje, da argumentuje svoje temeljno uverenje. On, naime, drži da je u okrilju “beogradskog ruskog kruga” pisana kvalitetna poezija (ne “periferijska” u odnosu na dela nastajala u Berlinu, Pragu, Parizu, što se donedavno tvrdilo), da se u njoj prelamaju “važni književni događaji”, tako da korpus ruske emigrantske poezije bez nje nije ni celovit ni autentičan.
       Antologija o kojoj je reč, zapravo, dvojna je, odnosno dvojezična knjiga: srpski deo sadrži priređivačev predgovor, probrane prevedene pesme i biobibliografske beleške o pesnicima; u ruskom je identičan izbor pesama na jeziku originala, kao i bibliografski pregled (iz pera A. Arsenjeva) zbirki onih autora koji su ili živeli ili stvarali u Jugoslaviji. Pesnici zastupljeni u antologiji su većim delom pripadnici druge izbegličke generacije koja je rasla i škole učila u Jugoslaviji, što je, koliko i činjenica da se pisci od imena nisu opredelili za život u našoj sredini, doprinelo njihovom “osobitom stanju samoniklosti”. To će reći da je, ponajpre u Beogradu tokom dvadesetih i tridesetih godina prošlog veka, ispočetka valjalo organizovati književna okupljanja (kružoke), bibliotečku mrežu, izdavačku delatnost. A ona će, objavljivanjem nekoliko značajnih zbornika i množine individualnih zbirki, obelodaniti šta se na poetičkom planu zbivalo u srpskom ogranku ruskog emigrantskog pesništva.
       Ostoja Đurić naglašava da je njegova antologija rezultat “ličnog viđenja”. Pri svemu, uočljiva je njegova nakana da izabranim pesmama predstavi najmarkantnija strujanja u pesništvu “ruskog Beograda” u rasponu od “patriotske poezije oficirskog iskaza” do intimističke kakvu su, u raznim varijantama, ispisivale brojne poetese. S početka su to pretežno bile pesme “ruskog bola i suza”, njihovi su autori pevajući čežnju za izgubljenom domovinom uporište nalazili u snazi kolektiva. Tokom vremena u njima preovlađuju individualističke intencije i tonovi, pa i odjeci poetičkih načela ruskog simbolizma i inih u Evropi aktuelnih stremljenja. Zalaganje za umetnost oslobođenu od “službe tendenciji”, ali i od “ekscesa formalizma”, za “stvaralaštvo budućnosti” primereno “herojskom ritmu epohe”, u ovim je pesmama mogućno naslutiti. Sasvim je ono očevidno u polemičkim tekstovima objavljivanim uz pesničke zbornike.
       Antologija poezije ruskog Beograda je, svakako, pionirski i interesovanja vredan rad. Opsežna informacija o osobenostima poezije koju je pesnikinja Jekaterina Tauber uporedila sa “divljakama” namenjenim “prekomorskim stranama” koje su “i povređene presadili”. Njeni bi učinci, sva je prilika, bili znatniji i dalekosežniji da je Đurić bio u mogućnosti prevodilački deo posla da podeli sa iskusnim majstorima “zanata”. I, ništa manje, da se, umesto za nizanje autora (i njihovih pesama) azbučnim redosledom, odlučio za grupisanje pesama na poetičkom, ili bar na tematskom principu.
      
       BOGDAN A. POPOVIĆ