Filip Delmas: “O sledećem ratu sa Nemačkom”

      Upravo u fazi kada su se francusko-nemački odnosi posle ere prisnog prijateljstva Kol-Miteran nešto ohladili - neki govore čak o trajnoj krizi - objavljena je knjiga prvo u Francuskoj i zatim u Nemačkoj koja je uzburkala obe javnosti. Autor sporne knjige Filip Delmas (Philippe Delmas), od 1991. do 1993. savetnik za bezbednosna pitanja francuskog ministra za spoljne poslove, a od tada menedžer francuske erbus-industrije, upozorava da će doći do ponovnog rata sa nemačkim susedima ukoliko oni konačno “ne nađu sebe”. Polemički spis Filipa Delmasa naišao je u Francuskoj na veliko odobravanje i oduševljenje i postao bestseler, a u nemačkoj javnosti je primljen kao, po mišljenju nekih, zasluženi šamar.
       Polazna tačka autorove rasprave je francuski strah od ujedinjene Nemačke, koja se nalazi - htela-ne htela - zahvaljujući svojoj centralnoj lokaciji i broju stanovništva, na putu da postane velika sila i koja će zbog svoje neupitne ekonomske moći vladati Evropskom unijom nakon njenog proširenja na istoku. “Evropa će biti nemačka” - to je predstava koja se čini neprihvatljivom u Francuskoj gde se samosvest zasniva na političkom suverenitetu.
       Analizirajući nemačku istoriju od srednjeg veka pa do danas, Delmas dolazi do zaključka da se Francuska uvek mešala u nemačku politiku, što je onemogućavalo unutarnemačko jedinstvo i ujedinjenje i dovelo do “hiljadugodišnje nemačke političke nemoći”, do nedostatka samopouzdanja i jasno definisanog identiteta Nemaca. Taj manjak političkog identiteta, odnosno, trajna kriza identiteta izazvala je kod Nemaca psihološki ono “ludilo veličine” kojim su nekoliko puta u istoriji krenuli razarajućom silom u osvajanje Evrope i sveta.
       “Evropa se nije mogla pomiriti sa rađanjem identiteta Nemačke”, konstatuje Delmas i dodaje: “Možda nemačko pitanje u Evropi ne bi ni postajalo da Francuska nije stalno intervenisala, sprečavajući Nemačku da razvije onaj identitet koji Francuska sama ima.”
       Pretpostavljajući, dakle, da su Nemci doživeli jednu u hegelovskom smislu tragičnu sudbinu autor tvrdi da Nemačka posle ujedinjenja i dalje nije učvršćena država. Suočena je sa socijalnom nejednakošću između istočnih i zapadnih Nemaca (pojačana svešću istočnih Nemaca o gubitku države), povećanom imigracijom, visokom nezaposlenošću, brutalnom globalizacijom, gubitkom marke i slično. Sve to čini Nemačku labilnom.
       Delmas upozorava da Nemačka i “nakon stoleća lutanja” nije našla svoj identitet: “Pad Berlinskog zida omogućio je ujedinjenje Nemačke, ali ne i njeno jedinstvo. Naprotiv, pad Berlinskog zida raspalio je iznova beskonačnu krizu nemačkog identiteta.” Prema autoru, svi Nemci su oboleli od faustovskog prokletstva: “Rastrganost Nemačke nalazi se u svakom Nemcu pojedinačno.”
       U potrazi za rešenjem nemačke krize, koja dovodi celu Evropu u opasnost, Delmas poziva Francuze da se ne plaše Nemaca nego da pokušaju da ih razumeju. Nemačka ne sme ponovo da se uputi nekim “specijalnim putem” (Sondernjeg), nego mora da bude čvrsto uvezana u evropski kontekst. Jedino Francuska je u stanju da spreči Nemačku od emancipacije iz Evrope. Delmas kaže da je zato potrebna nova zajednička francusko-nemačka politička vizija.
       Ma koliko Delmasov zaključak zvučao optimistički, pre svega za francuske uši, njega, ipak, ne dele svi nemački kritičari. Prigovori na račun Delmasovih teza tiču se ne samo njegovog “metafizičkog pristupa istoriji” (na jednom mestu on kaže da je Sofoklova “Antigona” kao “suštinska tragedija deobe tragedija Nemačke par ekselans”), nego i činjenici da se on po mišljenju nekih analitičara koristi starim i u Francuskoj neprevaziđenim stereotipima o Nemačkoj.
      
       M.B.