(“Heroj sa Dubrovnika”, NIN br. 2703)

      Time što je pred Tribunalom g. N. Samardžić na pitanje optuženog Miloševića odgovorio: “Zato što je protiv vas, ja ga neću napadati” (ovde je mislio na g. Đukanovića), a i time što je listu “Dan” izjavio da je Milošević “najveći zlotvor srpskog naroda” (obrazlažući zbog čega je “najveći zlotvor”) - on je u najozbiljniju sumnju doveo svoju nepristrasnost. Bogme, ispoljio je nepoštovanje suda pred kojim je svedočio, ne o činjenicama, nego protiv g. Miloševića.
       Osuđivati samo dubrovačku ratnu avanturu (u kojoj je, po svemu, i sam aktivno učestvovao!!) i pri tome upirati prstom samo na pojedince (selektivno), a potom povlačiti prst u odnosu na ponekog kao (ne)vinovnika, ne služi istini, ni na čast onoga ko tako postupa.
       Dubrovačko ratište je samo deo ratnih događaja u Hrvatskoj, među poslednjima. Akteri tog rata sa negativnim konotacijama nisu samo na jednoj strani. “Teški poraz” koji pominje g. Samardžić i “tragedije Srba u Hrvatskoj”, ne mogu da se pripisuju samo poraženom, nego jednako i pobedniku svesrdno podržanom od tzv. međunarodnog faktora.
       Na strani poraženog u ratu u Hrvatskoj je (bar pre svih) vojni vrh, oličen u pojedinim članovima Štaba Vrhovne komande (ŠVK), pre svih u ličnosti načelnika Štaba generala Veljka Kadijevića.
       Naime, g. Kadijević je krajem septembra 1991. godine na sastanku čak izložio zadatak i cilj osloboditi do tada osvojene ili/i blokirane garnizone JNA u Hrvatskoj i čuvati onaj deo Jugoslavije (dakle, ne Velike Srbije) u kojoj - po njegovom mišljenju - hoće da žive narodi prema svojoj želji, a u tom cilju naneti odlučujući poraz ustašama (tako je nazvao oružane sastave RH) oko Dubrovnika i u istočnoj Slavoniji i na taj način snažnom vatrom po vitalnim objektima primorati Vrhovništvo da omogući snagama JNA da se izvuku, a sve to ostvariti bez obzira na međunarodni faktor. Ovako je odgovorio na jedan drugi razumni predlog: da se napadnuto ljudstvo JNA izvuče po cenu žrtvovanja tehnike i prostora.
       Tako je otvoreno i dubrovačko ratište angažovanjem jedinica JNA, dobrovoljačkih brigada i jedne jedinice MUP-a Crne Gore.
       Svojevremeno, povodom vesti (1997): “Hag se interesuje i za Momira Bulatovića” i vesti “Moguća haška optužnica protiv Momira Bulatovića”, g. Bulatović je izjavio da nije bio upoznat sa situacijom na ratištu i da ga je Kadijević “prevario” informacijom da na Crnu Goru kreće 30 000 ustaša.
       Ne može se i olako preći preko ove izjave. Jer, u pripremi za otvaranje dubrovačkog ratišta javnost je upozoravana (i pripremana) vestima da “ustaše” pripremaju napad na Boku Kotorsku. Po svemu sudeći, saznavši za plan skovan u glavama pojedinih generala iz ŠVK, ili, možda, u glavama pojedinaca iz Vrhovništva za napad na Boku (to je za dalje istraživanje), tek, vršena je dodatna mobilizacija ljudstva pretežno sa Korčule i slanje u Dubrovačko zaleđe, pa je jedan visoki i ugledni rukovodilac SFRJ zatekavši se na tim prostorima pozvao telefonom svog kolegu u Beogradu i zamolio da se ne govori o “ustašama”, što bi moglo da ima negativnih posledica, jer je reč o mobilisanim mladićima pretežno sa Korčule u kojoj su na izborima pobedili “Račanovi”.
       Od značaja za ocenu ovih događaja i njihovih aktera je i javno istupanje generala J. Cokića, koji u jednom intervjuu “Rat za Dubrovačku republiku” saopštava i druge ciljeve tog rata (bio je prvi komandant Operativne zone za istočnu Slavoniju i Dalmaciju): pretvaranje grada u Dubrovačku republiku, sa konačnim samoinicijativnim planiranjem daljeg prodora jedinica JNA radi osvajanja Splita, zatim Zadra i Šibenika, što se - po njegovom mišljenju - uklapalo u granice skraćene Jugoslavije na liniji Karlobag-Karlovac-Virovitica (dakle, čak ni on ne govori o granicama Velike Srbije), što bi - opet po njegovom mišljenju - predstavljalo šansu i za “izlazak Srba na more” (!!).
       To su neke činjenice o postupanjima aktera na “ovoj” poraženoj strani. Gde su tu planovi o “Velikoj Srbiji”, koji se pripisuju g. Miloševiću? Čak ne ni u glavi g. Cokića i pored priče o šansama za “izlazak Srba na more”. Ali, kakve veze sa tim imaju g. Milošević, ili Bulatović, ili Đukanović (koga, videli smo, “štedi” g. Samardžić samo zato što je “protiv” Miloševića!?). Toliko kada je reč o poraženima. A kada je reč o pobednicima, zdušno podržavanim sa Zapada (D. Genšer, A. Mok i dr.), da li su, a ako jesu, koliko su oni doprineli sveopštoj tragediji naroda, posebno “nestanku Srba iz Hrvatske” (prema rečima g. Samardžića)?
       Evo činjenica:
       - Formirane su jedinice Zbora narodne garde (ZNG) posle pobede HDZ-a na izborima maja 1990. godine. Posle toga je uvoženo naoružanje iz Mađarske oktobra - decembra tg. (naravno, ilegalno) u vreme kada su JNA i republičke TO bile jedine legalne sile u SFRJ. Treba se setiti reči g. M. Špegelja, zapravo njegovih instrukcija iz tog vremena o tome kako blokirati kasarne JNA, kako im prekinuti snabdevanje vodom, strujom, hranom, prekinuti telefonske veze, kako noću odlaziti u stanove i zazvoniti na vrata, pa posle otvaranja vrata - pištoljem metak u stomak, i “gotov” (!) Ideju o tome je odbacio Tuđman, ali se S. Mesić setio toga i potisnutog Špegelja (čak je - mislim - bio i emigrirao) vratio na scenu predstojećih događaja.
      
       BRANKO STANIĆ,
       Beograd