NIN Reklama
Oznaka i datum izdanja
Naslovna stranaPretrazivanjeArhivaRedakcijaProdaja
Naslovna strana broja

Istorija kao psihopatologija naroda

Psihološko pravilo političkog marketinga, po kome je samo prva vest od značaja a svaki sledeći demanti bezvredan, može se primeniti i u slučaju ove, očigledno bezbrižno nastupajuće naučnice od 84 godine koja je učila i prepisivala srpsku istoriju od “naučnih autoriteta”, albanskog pisca Ismaila Kadarea i psihoanalitičara Vamika Volkana

      Predavanje svetski poznatog psihoterapeuta i doajena psihodrame, An Anselin Šucenberže na Trećem svetskom kongresu za psihoterapiju u Beču u julu ove godine izazvalo je nedavno, sa nekoliko meseci neobjašnjivog zakašnjenja, burne reakcije u ovdašnjoj javnosti. Da bi se otklonili mogući nesporazumi o prosto neverovatnim izjavama ove profesorke koja, inače, živi u Francuskoj, NIN je stupio u kontakt s njom i kao jedan od odgovora na brojna pitanja dobio poglavlje iz njenog bestselera “Sindrom predaka”, koje prenosimo u celini a u kome gospođa Šucenberže objašnjava zašto Srbi i dalje ubijaju sunarodnike ili komšije islamske vere
       Ni organizatori Trećeg svetskog kongresa za psihoterapiju u Beču, koji je u junu ove godine okupio oko četiri hiljade gostiju iz više od sto zemalja, ni sama profesorka nisu mogli da nam kažu šta je ona, u stvari, tačno rekla o Srbima na tom skupu izabranih naučnika. Ona, po sopstvenoj izjavi, nikada ne drži pismeno pripremljena izlaganja, a elektronski snimci i transkripti sa kongresa ne postoje.
       Ostaju samo tragovi pamćenja nekih zaprepašćenih slušalaca koji su pristigli u ovdašnju javnost. Prema njima, An Anselen Šucenberže, kao dokaz da Srbi i dan-danas pate od “transgeneracijske traume” koja izaziva zlo, predočila je, između ostalog, da je Miloš Kobilić (sic!) ubio turskog sultana Murata na spavanju, pa je “tako model srpskog ponašanja postao - ubijanje!” Zbog toga austrijski prestolonaslednik Franc Ferdinand “nikako nije smeo da ode 28. juna 1914. godine u Sarajevo. Morao je da zna da je to datum srpske traume koji se nesvesno prenosi”. Pre nego što je donela opšti zaključak da bi “Srbe trebalo izbegavati 28. juna”, gospođa Šucenberže u svom izlaganju objasnila je, prema izjavama prisutnih, još i sledeće: “Istog dana 1989. godine, Srbijom je počeo da vlada Slobodan Milošević i Srbi su nastavili da ubijaju na Kosovu.”
      
       Prvo pravilo
       “Šta god oni kažu - to nije ono što sam ja rekla”, upozorava gospođa Šucenberže u mejlu koji nam je prosledila iz Pariza samo nekoliko sati pred njen odlazak u Argentinu (“Zvali su me da pomognem, jer i oni imaju probleme koje ne mogu da reše.”). Doajen psihodrame htela je tako da nam stavi do znanja da ono što je procurelo u srpsku javnost nikako ne može da odgovora istini, jer, kako ona nastavlja u elektronskom pismu, “ja imam najveće poštovanje prema svim nacijama i svim perspektivama. Međutim, istorijske činjenice su istorijske činjenice, zapisane u istorijskim knjigama, i istorija se ponavlja na istorijskim datumima (‘sindrom godišnjice’) u porodicama i zemljama”.
       Da bi potkrepila tvrdnju da zna o čemu piše i priča, dr Šucenberže hitno traži i telefonski razgovor sa nama. “Znate, ja sam pročitala jedno dvadeset knjiga o ratu u Jugoslaviji i u svima stoji isto - Slobodan Milošević je 28. juna 1989. godine na Kosovu podsetio Srbe na njihovu traumu i odmah nakon toga je počelo klanje muslimana.” Na upozorenje da je raspad one Jugoslavije možda, ipak, bio malo složeniji, profesorka iz Pariza se pokazuje iznenađenom: “Ako mi dokažete da nije bilo tako, prepraviću to poglavlje u sledećem izdanju moje knjige.”
       Psihološko pravilo političkog marketinga, po kome je samo prva vest od značaja a svaki sledeći demanti bezvredan, može se primeniti i u slučaju ove, očigledno bezbrižno nastupajuće naučnice od 84 godine, koja je samo u proteklih nekoliko meseci prešla najmanje tri kontinenta na kojima je imala i po nekoliko izlaganja ili vorkšopa. Prema sopstvenim navodima, njena knjiga “Sindrom predaka” prodata je u 200 000 primeraka i prevedena je sa francuskog na više jezika, među njima na najvažnije svetske kao što su engleski, španski, nemački ili ruski. Kako je ona učila i prepisivala srpsku istoriju od “naučnih autoriteta”, od kojih ona navodi imenom samo albanskog pisca Ismaila Kadarea i psihoanalitičara Vamika Volkana, tako su na hiljade stručnjaka i laika njeno tumačenje zbivanja na Balkanu uzeli zdravo za gotovo i na osnovu njega sada donose presude.
       Jer, An Anselen Šucenberže važi u međunarodnoj zajednici psihoterapeuta kao “guru”. Još 1964. godine ona je organizovala Prvi svetski kongres psihodrame sa 1 300 učesnika iz 34 zemlje i na taj način etablirala formu terapije koja putem dirigovane dramske akcije iznosi, analizira i leči probleme individualaca (psihodrama) ili grupa (sociodrama). Zahvaljujući tom uspehu, od 1970. godine ona je ekspert Ujedinjenih nacija za psihodramu.
       Pozivajući se na Frojdov pronalazak “kolektivne svesti” i Jungovu “kolektivnu podsvest”, putujuća profesorka, konačno, formulisala je teoriju prema kojoj se u individualnim biografijama ili kolektivnoj istoriji patološke pojave ne prenose samo svesno s kolena na koleno, nego opstaju i nasleđuju se neartukulisano i skriveno “transgeneracijski”. Tako preci određuju naše pojedinačne ili kolektivne identitete, i tako može, na primer, osećaj krivice za neko delo da opstane hiljadama godina i ostane operativan u generacijama koje nemaju znanja o tom delu. Pri tome se narodi ili kolektiviteti mentalno ponašaju kao pojedinci.
      
       Srbi proizvođači zla
       Takvo razumevanje istorije kao psihopatologije naroda danas je upleteno u niz teorija i teorema iz oblasti psihoanalize i psihoterapije, koji traže radikalnu kritiku tradicionalnih nauka kao što su istorija, sociologija, antropologija, etnologija ili psihologija. Teorija psihoistorije, na primer, kaže da se do razumevanja istorijskih događaja može doći jedino putem metodološkog ispitivanja svesnih i nesvesnih psiholoških motiva istorijskog delovanja, a ne kroz skupljanje i utvrđivanje podataka iz ekonomije, politike ili društva.
       Čini se da je poslednjih godina uglavnom na Srbima kao međunarodno priznatim proizvođačima zla istestirana valjanost takvih i sličnih teorija koje napuštaju čvrsto tlo činjenica u korist više literarnih tumačenja sveta. Švajcarski etnopsihoanalitičar Paul Parin, i on ime od svetskog ugleda, da bi objasnio neobjašnjivo klanje na Balkanu, uporno ukazuje kako se istorija identiteta u Srba fatalno prelila u fašizam, i to “ne samo među običnim seljacima”: “I u velikim gradovima, i u Beogradu, gde živi avangarda - umetnici, pisci, glumci - došlo je u jednom trenutku do prostranog ubeđenja da je bog kroz te bitke u istorijskim vremenima, pre 600 godina, srpski narod proglasio izabranim i svetim. Oni su bili spremni da za to ubeđenje ubijaju ili poginu.”
       Na neku vrstu prastarog mentalnog oboljenja ukazuje i američki profesor Vamik Volkan, psihoanalitičar, stručnjak za međunarodne odnose i kao takav medijator u međunarodnim krizama, inače poreklom iz turske familije sa Kipra. Volkanova knjiga “Blood Lines” (“Krvne granice”) iz 1997. godine o “istorijskim korenima i psihološkim mehanizmima etničkih konflikata i njihovom značaju u mirovnim pregovorima” važi među politički i istorijski zainteresovanim psihoterapeutima i psiholozima kao Biblija.
       Ona se u velikoj meri, međutim, uvažava i u onim međunarodnim krugovima koji misle ili lažno prikazuju da misle da iza kriza i ratova ne stoje sasvim zemaljski politički, ekonomski ili geostrateški interesi. U toj knjizi je posvećeno čak i više od četrdeset stranica srpskoj bolesti zvanoj bitka na Kosovu, koja se tumači i kao uzrok najnovijih balkanskih ratova. Volkanova pretpostavka i ujedno njegov zaključak da su se Srbi mentalno vratili u srednji vek i da su zato sada ratovali, ne koincidira slučajno sa teorijom profesorke Šucenberže o “sindromu predaka” i “sudaru vremena”. Oni su jedno od drugoga učili psihoanalitičku teoriju i srpsku istoriju i zajedno izlagali teze, između ostalog 1998. godine na Međunarodnoj konferenciji o grupnoj terapiji u Londonu, čime se hvali gospođa Šucenberže ne samo u razgovoru sa nama.
       Ovakav “sindrom zatvorenih krugova” naučnika i publicista koji se, doduše, ponekad dodiruju i poklapaju (tako Volkan, na primer, crpi svoje istorijsko znanje o Balkanu iz tekstova Roja Gatmena i Eda Valjamija), ukazuje na postojanje čitavih (globalnih) društvenih podsistema koji po principu autopoezisa sami sebe prave i održavaju. U njima opstaje ono što se tradicionalno zove stereotipi i predrasude, nepokolebljivo i uporno po istoj grupnoj dinamici koju oni veruju da uočavaju u drugim kolektivitetima.
       Ipak, An Anselen Šucenberže nam je ponudila da dođe u Beograd, kad bude jednog dana imala vremena, i da se suoči sa živim Srbima.
      
       MIRA BEHAM
      
Hronologija

28. jun 1389. godine: bitka na Kosovu polju, poraz Srba (pravoslavni hrišćani) od strane Osmanlija (Turci-muslimani); ubistvo srpskog kneza Lazara (kasnije kanonizovan).
       28. jun 1914. godine: nadvojvoda Franc Ferdinand, austrougarski prestolonaslednik, ulazi u Sarajevo (na Kosovu ) na godišnjicu istorijskog poraza Srba 1389. godine; tamo ga je ubio srpski aktivista Gavrilo Princip, što pokreće rat 1914-1918. godine.
       28. jun 1919. godine: Nemačka potpisuje mirovni ugovor u Versaju
       28. jun 1948: Tito, isključen iz Kominterne, odbija da se pravda i raskida sa SSSR-om (4. jula 1948)
       28. jun 1989: Slobodan Milošević - srpski lider iz bivše Jugoslavije - vraća mošti kneza Lazara, ispisuje “1389-1989” i ponovo poziva na oružje kneza Lazara (to će pokrenuti masakre muslimana u Albaniji, na Kosovu, u Srbiji)
       28. jun 1992: francuski predsednik Fransoa Miteran dolazi u Sarajevo da pokuša (uzaludno) da zaustavi masakre
       (Iz knjige “Sindrom predaka”)


Copyright © 1996-2003 NIN - redakcija@nin.co.yu