Najveća briga organizatora je da se u Istri ne pojavi Bata Živojinović, a muke zadaje i izbor filmova sa “liste veličanstvenih” ostvarenja eksjugoslovenske kinematografije

      Bata Živojinović i dalje je noćna mora moderne hrvatske kinematografije. Njegovi filmovi u Hrvatskoj se više ne prikazuju, ali mogućnost da se poznati beogradski i ekstremno produktivni glumac bivše Jugoslavije ponovo pojavi u Puli nadvila se nad uplašenu nacionalnu i kulturnu scenu Hrvatske. Najnoviji povod je vest iz Beograda da je Velimir-Bata Živojinović rekao da bi voleo opet poseti da filmski festival u Puli, mada je svestan da ga tamo niko neće pozvati. Ova rečenica je na političkoj i kulturnoj sceni Hrvatske proizvela efekat crvene krpe na koridi.
       Mada pulska arena još zjapi prazna, svi istarski političari i uprava poznatog filmskog festivala požurili su da u domaćoj javnosti odagnaju svaku sumnju da bi nekadašnji intimus proslavljenog glumca iz istog vremena, Borisa Dvornika, ponovo mogao da uđe u pulski amfiteatar. Njegov eventualni dolazak osudili su svi. Od istarskog župana Ivana Jakovčića koji podseća da se Živojinović otvoreno stavio u političku službu režima bivšeg predsednika Srbije i Jugoslavije Slobodana Miloševića, do aktuelnog direktora pulskog festivala Tedija Lušetića koji je potvrdio da Bata Živojinović nije dobio pozivnicu za jubilarni pedeseti filmski festival u Puli. Umesto njega, nova uprava nekad izrazito popularne filmske smotre očekuje da se u Puli pojavi slavni Miloš Forman koji je, međutim, već uljudno otkazao poziv pravdajući se gomilom radnih obaveza na svim meridijanima i paralelama.
       Za sada je izvesno da su svečane pozivnice za pedeseti pulski festival upućene Nedi Arnerić, Mileni Dravić, Ljubiši Samardžiću i Draganu Nikoliću.
       Neposredan povod ovakvog otvaranja prema beogradskim glumcima i filmskim krugovima je retrospektiva jugoslovenskog filma koja tokom šest dana treba da obeleži ovogodišnji pulski festival. To praktično znači da će posetioci pulskih bioskopa opet moći da gledaju filmove Emira Kusturice, Dušana Makavejeva, Srđana Karanovića i ostalih velikana eksjugoslovenskog filma. Upravo ova ideja opasno je zapretila celokupnoj koncepciji ovogodišnje Pule. Umetnička direktorka festivala Dijana Mlađenović zamolila je nekoliko uglednih filmskih kritičara iz Hrvatske da sastave listu filmova iz bivše države koji zaslužuju da se ponovo prikažu hrvatskoj publici. Posla se najpre prihvatio ugledni istoričar filma iz Zagreba, dr Ivo Škrabalo. Čim je sastavio listu, uprava pulskog festivala namrštila se istim gestom kao i hrvatsko ministarstvo kulture. Prvi prigovor bio je film Lordana Zafranovića “Okupacija u 26 slika”, a drugi činjenica da je na Škrabalovoj listi bilo previše filmova koji su režirani u Beogradu. Medijatori nacionalne kulture u Hrvatskoj zaključili su da je hrvatski film tako ponovo došao u senku beogradskih režisera i njihove filmske produkcije.
       Zafranovićeva “Okupacija u 26 slika” okarakterisana je kao politički provokativno ostvarenje koje u ovom trenutku nije dobrodošlo na pulsku pozornicu. Kad je video da su na njegovoj listi odabranih filmova iz bivše Jugoslavije crvene tragove cenzorske olovke ostavljala praktično nepoznata imena iz ministarstva kulture u Zagrebu ili ljudi koji se nikada nisu ni bavili filmom, dr Ivo Škrabalo konstatovao je da će ovogodišnji 50. pulski festival po broju skandala evidentno nadmašiti sve prethodne i sa zadovoljstvom se povukao iz “umetničkog žirija”. Selekcija najboljih filmova koji su osvojili zlatne pulske “Arene” u bivšoj Jugoslaviji ponuđena je zatim uglednim režiserima Rajku Grliću i Srđanu Karanoviću, kao i poznatim teoretičarima i kritičarima filma iz Hrvatske Anti Peterliću, Nenadu Polimcu, Mati Kukuljici i drugima.
       Većina ih je odbila da učestvuje u biranju filmova po krajnje tajnovitim kriterijumima koji ipak, očekivano, variraju između nacionalne i dnevne politike u Hrvatskoj. Upravo zato ovde i dalje nije poznato koje će sve filmove iz bivše Jugoslavije hrvatska publika moći da pogleda na ovogodišnjem pulskom festivalu koji počinje 19, a traje do 24. jula. Prvu listu sačinjavalo je 55 filmskih klasika iz protekih pedeset godina jugoslovenske kinematografije. Na prvom mestu bili su slavni “Skupljači perja” Aleksandra Petrovića, zatim “Samo jednom se ljubi” Rajka Grlića, “Otac na službenom putu” i “Dom za vešanje” Emira Kusturice, “Ko to tamo peva” Slobodana Šijana, “Buđenje pacova” Živojina Pavlovića, “Breza” Ante Babaje, “Valter brani Sarajevo” Hajrudina Krvavca, “Bitka na Neretvi” i “Vlak bez voznog reda” Veljka Bulajića, “Specijalno vaspitanje” Gorana Markovića, “Gospoda Glembajevi” Antuna Vrdoljaka, “Lepota poroka” Živka Nikolića, “Lisice” Krste Papića i mnogi drugi. Kad se videlo da je u uži izbor ušlo “previše srpskih filmova” gornja granica selekcija spuštena je na brojku od 36 filmskih ostvarenja, a danas se govori da ih u Puli neće biti više od dvadeset.
       Osim aritmetičkog, najnoviji filmski skandal u Hrvatskoj prati i još jedan kuriozitet. Radi se o izboru novog selektora za listu najboljih ostvarenja jugoslovenske kinematografije u prethodnih 50 godina. Umesto renomiranog dr Ive Škrabala i nekolicine iskusnih režisera, ovog posla prihvatio se Britanac Majk Dauni. U Hrvatskoj je poznat kao jedan od velikih pobornika pre pet godina osnovanog festivala u istarskom gradiću Motovunu koji je, po zamisli režisera Rajka Grlića, uspešno konkurisao anemičnoj filmskoj ponudi iz Pule. Glavni argument gosta iz Velike Britanije je izjava da veoma voli Istru, da se u Festival u Puli zaljubio još 1978. godine i da, kako kaže, ima privilegiju da najobjektivnije sagleda sve što se u Puli prikazivalo u proteklih pola veka.
       Ovogodišnji filmski festival ponudiće publici i devet hrvatskih filmova koji konkurišu za velike “Zlatne arene” festivala. Biće to “Konjanik” Branka Ivande, “Tu” Zrinka Ogreste, “Svjedoci” Vinka Brešana, “Onaj koji će ostati neprimijećen” Zvonimira Jurića, “Infekcija” Krste Papića, “Ispod crte” Petra Krelje, “Svjetsko čudovište” Gorana Rušinovića, “Doktor ludosti” Fadila Hadžića i “Jeruzalem” Jakova Sedlara.
       Dugo reklamirani i hvaljeni projekat Antuna Vrdoljaka “Duga, mračna noć” ipak neće ući u Arenu. Reč je o neočekivano ambicioznom projektu poznatog hrvatskog režisera koji problematizuje odnos dvojice najboljih prijatelja (Hrvata i Jevrejina) u razdoblju pre Drugog svetskog rata, za vreme Pavelićeve “Nezavisne Države Hrvatske” i posle 1945. godine. Slojevit i promišljen film kontroverzne ličnosti hrvatskog kulturnog i političkog života u Tuđmanovo vreme ima očekivan epilog. Jedan od prijatelja završava kao ministar u ustaškoj vladi, a drugi u koncentracionom logoru iste države. “Duga, mračna noć” smatra se životnim delom Antuna Vrdoljaka, ali je zbog velikih troškova snimanja izazvala nevolje i na državnoj televiziji i u domaćem ministarstvu kulture u Zagrebu. HTV je ovaj Vrdoljakov projekat platio 30 miliona kuna, a postavši manjinski koproducent, automatski je zatvorio vrata Pule. Ministarstvo kulture zato insistira da hrvatski obraz na ovom festivalu osvetli drugi poznati režiser Krsto Papić koji bi do početka festivala trebalo da završi svoj film “Ostavština kralja štakora”.
       Uprava ovogodišnje jubilarne Pule obećala je da će na otvaranju filmskog festivala koji režira Titova unuka Aleksandra Broz, postaviti crvene tepihe kao u Kanu i Berlinu. Hrvatska kulturna i politička javnost za sada se samo nada da među prvim šetačima koji će proći ovom glamuroznom podlogom neće baš biti Velimir-Bata Živojinović. Ko će zameniti Miloša Formana, ostaje da se vidi.
      
       ZORICA STANIVUKOVIĆ