Naziv izloŽbe: “Naivna umetnost Srbije”
Autor: Nina Krstić
Galerija Srpske akademije nauka i umetnosti

      Izložba sa nazivom “Naivna umetnost Srbije” autora Nine Krstić, širom otvara vrata galerije najelitnije nacionalne kulturne ustanove za dela umetnika koji se kvalifikuju kao izvorni, samouki, primitivni, a popularno se nazivaju naivci. Takav događaj nije neobičan. Jer, dela naivaca, u nas i u svetu, odavno se tretiraju ravnopravno sa ostvarenjima serioznih umetnika. Podela na umetnike koji su akademski obrazovani i na one samouke više se ne izvodi na štetu ovih drugih. Savremena umetnička teorija i kritika postigle su konsenzus o tome da ono što delo umetnika čini vrednim nije uslovljeno proporcionalnom merom edukacije. To potvrđuje i istorija umetnosti brojnim, ubedljivim primerima. Jedan Van Gog nije imao diplomu neke umetničke škole.
       Čvrsto postavljeni koncept autora izložbe Nine Krstić zasniva se na jasno izdiferenciranoj razlici između anonimnog folklornog likovnog stvaralaštva, sa jedne strane, i, sa druge, amaterske i diletantske likovne produkcije. Bez takve distinkcije ne može se odrediti prava priroda umetničke naive. Jer, umetnost o kojoj je reč nije anonimna. Ona se od narodne umetnosti razlikuje po tome što njena dela imaju karakteristike individualne stvaralačke originalnosti. Sa druge strane, dela nominalno naivnih umetnika razlikuju se od tvorevina amatera i diletanata po tome što u njima nema nezgrapnih simulacija serioznog stvaralaštva. Ono po čemu se slike Ilije Bosilja, Save Sekulića, Dušana Jevtovića, Zuzane Halupove, i skulpture Bogosava Živkovića, Dragutina Aleksića, Dragiše i Milana Stanisavljevića, mogu porediti sa ostvarenjima jednog Šumanovića, Konjovića ili Rosandića, to je snaga umetničkog doživljaja, a pre svega iskrenost njegovog izraza. U znaku pomenutih kvaliteta na ovoj izložbi ističu se platna Ilije Bosilja čiji smisao za simbolični likovni izraz ni u čemu nije manji nego kod učenih slikara. Po silini elementarne izražajnosti forme, skulpture Milana Stanisavljevića ne zaostaju za vajarskim ostvarenjima njegovih serioznih savremenika. Dušan Jevtović epskom širinom svoje imaginacije čak i prevazilazi akademski obrazovane kolege. Najveći “nadrealista” među naivcima, predstavljen na ovoj izložbi, Ljubiša Jovanović Kene, mogao bi sa pravom da traži mesto u društvu naših savremenih slikara poetsko-fantastičnog žanra...
       Jedina primedba koja bi se mogla uputiti autoru ove izvanredne izložbe odnosi se na postavljenu teoretsku distinkciju između intuitivnog i intelektualnog modaliteta stvaralačke naivnosti. Stav po kome intuitivna primitivnost rezultira anonimnošću umetničkog izraza čini se prihvatljivom. Ali, tvrdnja da se intelektualna naivnost ogleda u odsustvu školskog znanja zvuči pojednostavljeno. Reč je o paradoksalnoj pojavi koja se manifestuje u nehotičnom ili namernom prenebregavanju onih kvaliteta umetničkog ostvarenja koje čine njegovu estetsku vrednost.
      
       ĐORĐE KADIJEVIĆ