NASLOV: Svedok glume
AUTOR: Tomo Kuruzovic
IZDAVAC: Djuro Salaj”
Beograd, 2003.

      Naslov }e zavarati ~itaoca koji o~ekuje glum~evu ispovest. “Svedok glume” jeste ispovedna knjiga, ima u njoj pasa`a o pozori{tu, o glumi i glumcima, ima na njenim stranicama gluma~ke zanesenosti, u zapa`anjima i opisima, ali sve je to tek jedan ram za Kuruzovi}eva se}anja. Glavno lice se}anja je grad, kao pozornica koja u jednom vremenu obuhvata ceo svet ili svet u do`ivljaju de~aka koji jedva sti`e da, u trci s vremenom i doga|ajima, potrga sve listi}e svoga istorijskog kalendara.
       Kada opisuje godine u okupacijskom Sarajevu, Kuruzovi} to ne ~ini pod pritiskom naknadnog pam}enja, ili bar ne dopu{ta da se stekne takav utisak. U nekim delovima ova autobiografska hronika podseti na Sarojanove opise detinjstva, najpre po tome {to zadr`ava izvesnu ~ednost u evokaciji, a zatim po humornom duhu koji se provla~i i kroz surove epizode odrastanja. Upravo taj duh poma`e da se atmosfera grada i `ivota u njemu osete sa onom neposredno{}u koju imaju autenti~ne pri~e i iskrene ispovesti.
       Kuruzovi}eva pri~a, koja po~inje u ku}i sa cvetnom ba{tom u poplo~anom dvori{tu, na Mjedenici broj 33, i toponime Sarajeva prelama s imenima njegovih stanovnika, produ`ava se, u uspomenama, na dane u kojima “mala raja” preko no}i postaje “velika raja”. Pouke o `ivotu daje sâm `ivot. U ovom slu~aju, to je `ivot pod stalnom senkom stradanja i smrti, ali u isti mah i “teatar” na ~ijoj se sceni, kao pod naglo dignutom zavesom, najednom ukazuje svet u drami, ne samo za de~iju du{u, punoj lomova i preokreta. Svedok “glume”, kao razli~itih oblika pona{anja i preru{avanja, saznaje da postoje dobri i lo{i ljudi, da se mr`nja ra|a iz podele na “druga~ije” po veri i naciji, da se velike ideje slamaju na takozvanim malim `ivotnim isku{enjima. Peta kolona, izdajnici, bur`uji, okupacija, komunizam, svi ti i drugi komplikovani pojmovi dobijaju konkretan izraz u manifestacijama `ivota u porodici, na ulici, me|u poznanicima, u velikim malim de~ijim igrama.
       Dra` Kuruzovi}evog pripovedanja nije samo u onome {to, kao `iva gra|a, kao otkrivena intima, ispunjava njegova se}anja; dra` mu daje na~in na koji ih o`ivljava, nepretenciozni literarni postupak kojim ih oblikuje. Literarnu vrednost imaju posebno portreti, a me|u njima, osim porodi~nih i pozori{nih, i portreta “raje”, oni o Feder Koki, Nikoli Te{kom Radniku ili Ludoj Luciji i njenom sinu Stanku.
       Drugi, manji ali ne manje zanimljiv deo knjige ~ine poglavlja o u~iteljovanju svesnog omladinca Kuruzovi}a u prijedorskom selu ^arakovu, “neprobu|enom za novo vreme”, i o Kuruzovi}evom zvani~nom odlasku u glumce.      
       FELIKS PASIC