Modiljani

U Galeriji “Progres” izloženo je prvi put novopotvrđeno platno Amedea (italijanska verzija imena Amadeus) Modiljanija (1884-1920). Ono što voli šira javnost, to je mistika ili mistifikacija oko umetnosti. U ovom slučaju anonimni kolekcionar, naše gore list, koji želi da se slika najpre izloži javnosti njegove rodne grude, čija autentičnost je utvrđena posle godina i godina ekspertize, na šta su još utrošena ozbiljna sredstva vlasnika slike. Na kraju je autoritativni Modiljanijev institut (Pariz – Rim) stao iza slike, oblikovao izložbu tako što je jednu više nego prosečnu sliku slavnog slikara okružio predivnim crtežima, skicama i fotografijama, koja će, posle Beograda, obići svet. Izložbu prati zanimljiv katalog sa tekstovima majstorove unuke Laure Nehtštajn Modiljani, kao i dvojice stručnjaka – Klaudija Strinatija, na čelu Naučnog komiteta, i Kristijana Parizoa, predsednika Modiljanijevog instituta. U samom katalogu nema ni retka o izloženom platnu, osim što je reprodukovano na jednoj od prvih stranica i na naslovnoj strani kataloga. Posebnu draž izložbe čine dva uniformisana stražara koji stoje kraj junaka izložbe “Portret muškarca” (Muškarac bi mogao biti sam Modiljani; čak liči na jedini njegov autoportret iz 1919. godine, naslikan pred samu smrt, ali je stil izložene slike bliži njegovim ranijim platnima). Divno je da i umetnost ima bodigarde. Ako bih se odvažio da rizikujem život, to bih pre učinio za neki od izloženih crteža, mada mi i nije jasno da li su u pitanju originali. Ako nisu, a ono sasvim deluju kao originali, što je za recepciju svejedno. Prezime Modiljani dobio je neki slikarev predak po varošici Modigliana na pola puta između Ravene i Firence. Reč modiglione može se naći u Klajnovom “Italijansko-srpskom rečniku” i znači dekorativni podupirač, povijeni stub (pod krovnim vencem). U jednom rečniku italijanskih prezimena piše da su većina pripadnika porodice Modiljani jevrejskog porekla iz okoline Livorna. Amadeo je rođen u Livornu na obali Ligurnskog mora, i to u staroj jevrejskoj porodici. Wegova majka Eugenija Garsen, poreklom iz porodice koja potiče iz Marselja i Tunisa, kod svog četvrtog i najmlađeg deteta naslutila je dar. Kad je Amadeu (božji ljubimac) bilo jedanaest godina, napisala je da je on “razmaženo dete, iz koga će se možda iščauriti umetnik”. Veliki obožavalac Modiljanijevog slikarstva, poljski pesnik Leopold Zborovski, nekoliko dana posle smrti svog 36-godišnjeg prijatelja, u pismu Modiljanijevom bratu Emanuelu napisao je da je reč o “jednom od najvećih umetnika našeg vremena”.