Isprepleteni odnosi

Kako je proizašao iz rezidencijalnih boravaka kustoskinja Tejt modern i Muzeja savremene umetnosti Hane Djuer i Une Popović u Beogradu i Londonu, koncept saradnje dva muzeja je u svoje središte stavio značaj studijskih boravaka, ali i muzeja kao mesta koja u isprepletenim odnosima razvijaju odnos prema kolekcijama koje čuvaju, kao i publici kojoj se obraćaju. Pozicije su im više nego različite.

Činjenica da u galerijskim prostorima britanske institucije trenutno u isto vreme možete uživati u retrospektivi Kazimira Maljeviča, kolažima Anrija Matisa i razotkrivanju funkcionisanja Mondrijanovog studija, možda delimično objašnjava zbog čega Tejt modern godišnje poseti oko pet miliona ljudi i zašto ga smatraju trenutno najznačajnijim mestom savremene umetnosti u svetu. Sa druge strane je Muzej savremene umetnosti, koji je prema prošlogodišnjim istraživanjima posetilo manje od jedan odsto Beograđana (o ostatku Srbije da i ne govorimo), ostavlja utisak zaboravljenog mesta u kulturi ove zemlje. Iako ove razlike nisu bile ključne u razvijanju umetničkih ideja, njihova refleksija je očigledna u radovima predstavljenim i u Salonu Muzeja savremene umetnosti.

Za razliku od kolorističkog ambijenta koji preovladava na izložbi Izvrnuta kuća u galeriji Prodžekt spejs muzeja Tejt modern, Siniša Ilić i Tina Gverović biraju nijanse crno-belo-sivo za osnovu postavke izložbe Preokreti u Beogradu. Neki elementi su isti na obe izložbe, poput murala sa motivom šatorskog krila ili konstrukcije osobenog drvenog zida nasred galerije. Izostaju crteži, ali su zato realizovani zvučni zapis Kuća u pokretu i prvi film umetničkog para nazvan Kameleon. Film prikazuje petoro mladih ljudi koji u prostorijama zgrade muzeja u rekonstrukciji pokušavaju nešto zajednički da izvedu. Iako je poznato, mesto odvijanja radnje nije presudno za ideju rada. Jedino izvesno u ovom videu treba da bude sam proces rada, sve ostalo je nedefinisano i mesto, i vreme, i polazište, i krajnji cilj i rezultat. To su sve elementi koji bi trebalo da definišu mesto i ulogu institucije, međutim oni u slučaju beogradskog muzeja izostaju. Video kao da preslikava atmosferu i postupak koji Siniša Ilić i Tina Gverović primenjuju na svojim crtežima. Na njima je splet nepovezanih slika, fragmenti stvarnosti koji u figurativnom smislu predstavljaju krajnje obesmišljenu dekonstrukciju, beskonačno raščlanjivanje sveta koji nas okružuje i našu nemoć da od nastalih ili preostalih fragmenata sastavimo sliku, priču, ideju.
Rad Bena Kejna Kratki padovi sačinjen je od tri segmenta. Prvi segment čini serija fotografija platna, skrojenog tako da u geometrijskom smislu oponaša arhitektonsku osnovu Muzeja na Ušću, u različitim prostorima ove napuštene zgrade. Drugi segment predstavlja samo platno presavijeno i postavljeno na podu galerije. Rad zaokružuje video sa predstavom čoveka/umetnika koji konstantno pada zbog toga što mu neko neprestano izmiče tlo na kome stoji platno u obliku osnove zgrade Muzeja.

Aluzija na situaciju u kojoj se nalazi Muzej savremene umetnosti ne može biti jasnija. Uprkos tome što u svojim radovima i Ben Kejn i Siniša Ilić i Tina Gverović polaze od lokalnog, beogradskog iskustva, njihovi radovi uspevaju da izraze svu kompleksnost odnosa umetnika i institucije, koja je zajednička svim muzejima, bez obzira na to u kakvim uslovima funkcionišu. Činjenica da je Muzej savremene umetnosti uspeo da iznese produkciju predstavljenih radova, što je funkcija koja veoma nedostaje našoj sceni, kao i da je u reprezentativnom smislu u potpunosti parirao muzeju Tejt modern, daje osnovu za nadu.