Ne čekajući na odluke odozgo

Šesnaesto izdanje Beogradske internacionalne nedelje arhitekture – BINA biće održano od 22. aprila do 20. maja 2021. u organizaciji Društva arhitekata Beograda i Kulturnog centra Beograda. U fokusu ovogodišnjeg BINA programa je Beogradska škola stanovanja, koja svojom širinom obuhvata brojne podteme – urbanistička rešenja, stambene sklopove, javne prostore, zelene površine, saobraćajna rešenja i komunikaciju, prateće funkcije, organizaciju stana, konstruktivne sklopove, materijalizaciju, detalje... – bliske kako stručnjacima, tako i najširoj publici i neposrednim korisnicima tj. stanarima. BINA se ove godine realizuje kroz četiri programske celine, a namera organizatora je da se kroz niz programskih formata - izložbi, predavanja, pratećih programa i tematskih šetnji, predstave kvalitetna ostvarenja koja su realizovana u oblasti arhitekture, sa posebnim osvrtom na Beograd i region, kao i na doprinos i domete koji su domaći arhitekti postigli u sferi savremenog stanovanja. Kao što je i bilo očekivano, izložbe su raznolike i neke od njih posebno privlače pažnju. Primera radi, izložba Naselje Cerak Vinogradi kulturno dobro Republike Srbije autorke i kustoskinje Milenije Marušić biće postavljena u izlogu Kulturnog centra Beograda, na Trgu republike. Naselje Cerak Vinogradi je obeležilo arhitektonsku 2019. godinu, kada je proglašeno za kulturno dobro Republike Srbije (18. januar 2019) kao jedino zaštićeno naselje savremene arhitekture u ovom delu Evrope i jedno od tri u Evropi. Takođe je izabrano, selekcijom iz obimne građe, za izlaganje u Muzeju moderne umetnosti MoMA u NJujorku, u okviru izložbe „Betonska utopija − arhitektura Jugoslavije 1948−1980“ (15. juli 2018 - 18. januar 2019) Nakon završene izložbe, (27. avgust 2019) odabrano je za stalnu kolekciju Muzeja, kao jedno od dva dela iz Srbije, čime je potvrđen njegov status nacionalnog i internacionalnog kulturnog nasleđa, o čemu je NIN svojevremeno detaljno pisao. No arhitekta Milenija Marušić, članica autorskog tima koji je projektovao naselje Cerak Vinogradi, o povodu za prikazivanje vizuelnog podsetnika i trenutnom statusu naselja kaže: „Glavni cilj ovog podsetnika je apel nadležnima da shodno statusu naselja koje predstavlja nacionalnu baštinu preduzmu odgovarajuće mere kako bi se naselje revitalizovalo, održavalo i dovršilo izgradnjom projektovanih, a nerealizovanih sadržaja neophodnih ’gradiću’ od 15.000 stanovnika. U tu svrhu, zajedno sa stanovnicima naselja sa kojima smo, u stalnom, 40 godina dugom, kontaktu i saradnji u julu 2019. godine sačinili smo dokument pod nazivom Razvojna strategija rekonstrukcije, revitalizacije i modela upravljanja u naselju Cerak Vinogradi. Dokument je prosleđen nadležnima počev od opštine, preko grada do republike. Zasad je ostao bez odgovora.“ Naselje Cerak Vinogradi je nastajalo na krajnjoj periferiji Beograda. Realizacija projektnog programa podrazumevala je građenje novog gradića na brdu za 15.000 stanovnika u 3.650 stanova, na teritoriji od 93 hektara. Autorski tim Darko i Milenija Marušić sa Nedeljkom Borovnicom za deo naselja Cerak 1, radio je projekte u Institutu za arhitekturu i urbanizam Srbije. Građenje započeto 1978. godine trajalo je 10 godina, uz stalno prisustvo projektanata na gradilištu. Na drugoj strani je izložba Arhitektonski i urbanistički konkursi i arhitektonske nagrade 2020-21, u organizaciji Društva arhitekata Beograda, koja će biti otvorena onlajn, dok će aktuelni radovi mladih arhitektonskih studija MAIN Architects i STUDIO OBE (Beograd) biti predstavljeni u okviru izložbe Ponesi svoj projekat u BINA paviljonu, na Grafičkom odseku Fakulteta likovnih umetnosti. Izložba pod nazivom Enough is enough BETA bijenala iz Temišvara, koja će biti otvorena u Galeriji Kolektiv, predstaviće niz lokalnih i međunarodnih projekata koji su rekli „što je dosta, dosta je“. Ne čekajući na odluke „odozgo“ oni su odlučili da kroz svoje radove iskažu svoj odgovoran odnos u odnosu na našu planetu, na naše okruženje, ekonomiju i društvo u celini. Izložba Arhitektonska nagrada Piranezi, predstaviće u Galeriji Fakulteta likovnih umetnosti, Univerzitet umetnosti u Beogradu, Piranske dane arhitekture (Slovenija) i nacionalne selekcije najboljih realizovanih radova nastalih u poslednje dve godine u 10 zemalja srednje Evrope. U okviru pratećih programa izložbi biće organizovani brojni razgovori sa autorima i autorska vođenja kroz izložbe. BINA ima i edukativan karakter i nameru da doprinese razumevanju, čuvanju, stvaranju i unapređenju kvalitetnijeg urbanog prostora. O edukativnom karakteru, Jelena Ivanović Vojvodić, jedna od osnivača, kaže: „Edukacija je ključna za razvoj društva u celini. Bez permanentnog rada na usavršavanju nema opstanka u bilo kojoj struci. Arhitektura je u velikoj krizi zbog ekonomije koja diktira strašan ritam proizvodnje prostora kao investicija. Arhitektonski posao nije tako eksplozivan, brz, on zahteva vreme, razmišljanje, skiciranje, traži mnogo različitih rešenja pre nego što se postigne složenost prostornih elemenata. Arhitekti su došli u situaciju da su razbijeni, sa jedne strane od moći kapitala i pritisaka na suštinu našeg rada, a sa druge strane od ostalih inženjerskih struka koje su nas nadvladale. Takođe nam ne ide u prilog to što nemamo jednu stolicu na kojoj sedimo (svoj prostor, arhivu, muzej i sve što arhitektura jedne zemlje zaslužuje) već smo na sto strana rasuti po ministarstvima, komorama, odeljenjima, društvima, klubovima i slično. Jednostavno je nemoguće urediti struku koja nije sistematizovana. Situaciju u struci BINA prati godinama, postavlja uvek važne teme za sve, ali je potrebno ozbiljno rekonstruisati sistem i utemeljiti struku.“ BINA u 2021. godini obeležava 16 godina svog postojanja, tokom kojih je od inicijative grupe entuzijasta izrasla u relevantnu međunarodnu manifestaciju sa širokim spektrom institucionalnih i pojedinačnih partnera iz zemlje i Evrope. I da ne zaboravimo, svi programi BINA su besplatni.