Arhiva

Pašić i krunisane glave

NIN | 20. septembar 2023 | 01:00

Obeležavajući 160 godina od rođenja Nikole Pašića, najvećeg srpskog političara s kraja devetnaestog i početka dvadesetog veka, niška izdavačka kuća ZOGRAF štampala je roman Živorada – Žike Lazića “Pašić i četiri kralja”.

U mladosti pristalica socijalističkih ideja i naslednik Svetozara Markovića, prihvatajući politiku kao umeće mogućeg, shvatio je da seljačka, siromašna i nepismena Srbija ne može bez krunisane glave i služio je četiri monarha. Trojicu je sahranio, a četvrti je otpratio vođu radikala na onaj svet i to uvredama u dvoru. O knjizi i Pašiću, za NIN autor kaže:

- Nikola Pašić nije zahvalan lik za romansiranje. Ćutljiv, zatvoren, zagonetan, nimalo ne liči na književnog junaka. Ipak, život mu je bio dramatičan. Prvi kralj posle Kosova, Milan Obrenović, osudio ga je na smrt u odsustvu a njegov sin Aleksandar ga je pomilovao. S Petrom Karađorđevićem je imao najskladnije odnose, a Aleksandar ga je na poslednjoj audijenciji toliko izvređao da je stari državnik stigavši kući pao u krevet pogođen moždanim udarom i preminuo ujutru ne dolazeći svesti. Ova knjiga nije hvalospev Pašićevom poluvekovnom trajanju u srpskoj i jugoslovenskoj politici. Pristao je da uz Aleksandra pređe preko svih zločina “braće”, počinjenih u Prvom svetskom ratu, radi mira u novoj velikoj državi, Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Sve srpske žrtve su ugrađene u Jugoslaviju, a oficiri iz bivše neprijateljske austrougarske vojske unapređeni da bi verno služili novog suverena. Kako su nam “braća” to vratila, dobro je poznato.