Čuđenje

Ako Ratka Lalića kao stvaraoca procenjujemo po kriterijumu originalnosti, mora da mu pripadne poen koji zaslužuje: on je jedini slikar od formata i zanata na našoj, pa i šire posmatranoj umetničkoj sceni čiju preokupaciju decenijama čini j e d n a tema. Kao naziv za tu temu u “starom” i pomalo laičkom žargonu služi reč p r i r o d a. U stručnoj terminologiji više bi odgovarao izraz p e j z a ž. Poetska imaginacija videla bi na Lalićevim platnima “pustu zemlju”. Ista mašta u euforiji prepoznala bi tu zemlju kao “tlo života”. Viđen u pesimističkom raspoloženju, isti prostor zadobija izgled poprišta na kome “elan vital” doživljava dramu entropijskog poraza.

Mnoštvo ovakvih reakcija otvara pitanje Lalićeve poetičke motivacije: da li on svedoči o drami u kojoj se priroda “guši”, sabijena u marginalizovane, klaustrofobične azile, sred eskalacije civilizacijski preoblikovanog sveta? Ili je, pak, ovaj slikar himnični apologet neuništive vitalnosti planetarne strukture organske geneze. Da li Lalić slika Edemski vrt, zemaljski raj čija čedna čistota još nije oskrnavljena tragovima bezobzirne agresivnosti ljudskog bića? Ili se na ovim platnima vidi y u n g l a u koju je zarastao nekada kultivisani životni prostor iščezlih humanoida, i progutao arheološke tragove njihovog prisustva.

Kada na ovim slikama ne bi bilo ovakve višesmislenosti, Lalić ne bi bio ono što jeste: stvaralac večite u p i t a n o s t i , i neprestanog

č u đ e nj a.

Ontološka enigma koja skriva genezu Lalićevog naturalizma, utiče bitno na njegov slikarski jezik.

Tu je, površno viđeno, reč o jednoj vrsti slikarske figuracije, sa izraženim iluzionističkim efektom.

Stručno oko primetiće da se Lalićev “mimezis” ne bazira na “prikazivanju” tvorevina prirode oprobanim, deskriptivnim načinom, već teži

p o n a v lj a nj u p r i n c i p a po kome te tvorevine u prirodi zadobijaju svoje likove. Po Laliću, čuda prirode događaju se u prostoru, zbog čega njegove slike imaju fiktivnu dubinu, u vremenu koje stalno menja njihove likove, i u materiji koja se, za ljudsko oko, odaje svojom bojom. Zato je, pre nego zbog nečeg drugog, Lalić izraziti kolorist. U istu funkciju rada po prirodi, a ne prema njoj, Lalić stavlja i svoj potez slikarskim kistom, gibak, hitar, nepredvidljiv po pravcu, ali uvek siguran.

Lalićeva beogradska izložba u ULUS-ovoj galeriji, održava se u isto vreme kada i njegova prezentacija u Parizu, u galeriji Untitled. Ono što je o slikama na toj izložbi rekla Anet Notamb, važi i za ove, beogradske:

I onda kada Lalić “žvrlja” po platnu, prepoznaje se biljka, busen trave, splet puzavice, pukotina na kori drveta. Tajna se smanjuje, ali rastu upitanost i čuđenje.