Srpski glas

S vremena na vreme, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića zna da napravi neočekivan iskorak iz svoje uobičajene izdavačke orijentacije, i to se po pravilu pokaže kao dobar uređivački potez. Pre pet godina učinila je to s reprintom četvorotomne Narodne enciklopedije Stanoja Stanojevića (iz 1928. godine), sada s preštampavanjem novina “Srpski glas”. Priređivač i pisac opsežnog predgovora je Milun Stijović a recenzenti prof. dr Veljko Đ. Đurić i mr Suzana Rajić.

S ovim prikazom prilika u kojima je izlazio “Srpski glas” i s interpretacijom njegovog sadržaja i uređivačke orijentacije, nastavlja se skidanje vela s jedne od poslednjih tabu tema savremene srpske istoriografije. Stijović podseća da su izrazita nacionalna opredeljenost ovog lista, kao i politička orijentacija dobrog dela njegovih saradnika u vreme Drugog svetskog rata doprineli da komunistički režim posleratne Jugoslavije zabrani pisanje kako o ovom listu, tako i o mnogim njegovim saradnicima. Ne kaže, međutim, da je to, bar što se tiče “Srpskog glasa”, nastavljeno i u godinama tzv. nacionalnog buđenja, pa tako, na primer, o ovom glasilu predratne nacionalne inteligencije nema ni slova u mamutskoj monografiji “Dva veka srpskog novinarstva”, objavljenoj 1992. godine u beogradskom Institutu za novinarstvo.

Elem, “Srpski glas” je izlazio u Beogradu krajem 1939. i u prvoj polovini 1940. godine, kao nezvanično glasilo Srpskog književnog kluba. Glavni urednik je bio književnik i advokat Dragiša Vasić, a najagilniji saradnici upravo intelektualci okupljeni oko ovog kluba (predsednik Slobodan Jovanović) zabrinuti za sudbinu Srba posle formiranja Banovine Hrvatske. Moto mu je bio Jako Srpstvo – jaka Jugoslavija. Iza njega je stajao zahtev za stvaranje jedinstvene srpske teritorije. Pošto se suprotstavljao Sporazumu Cvetković-Maček i uopšte vladajućem režimu, bio je zabranjen. Vlast nove Jugoslavije, odmah posle oslobođenja, optužila je čelne ljude “Srpskog glasa” kao izdajnike i ratne zločince.