Molijer

Prošle nedelje dan za danom beogradska premijerna publika imala je priliku da vidi dve Molijereve komedije – u Bitef teatru „Don Žuana”, u režiji Ane Đorđević, a u Teatru na Terazijama “Učene žene” u režiji Jagoša Markovića.

Šekspir je neprikosnoveno najveći dramski pisac u istoriji svetske drame. Molijer lako može zauzeti drugo mesto. A konkurenti su mu jedan od helenskih tragičara (Eshil, Sofokle, Euripid) ili Čehov.

U sedamnaestom veku Šekspir je umro, a Molijer se rodio četiri godine posle njegove smrti. Šekspir je pisao svoje drame mešajući u jednom komadu stih i prozu, a Molijer ih je pisao ili u stihovima ili u prozi. Obojica su bili glumci. Pisali su drame za svoju trupu. Obojica su igrali manje uloge, a Molijer katkada i velike, kao što je, na primer, naslovna uloga u komediji „Uobraženi bolesnik”. Na četvrtoj predstavi Molijeru je pozlilo na sceni, pljunuo je krv i iste večeri 17. februara 1673. godine umro u svom stanu u ulici Rišelje. Očigledno nije bio uobraženi bolesnik.

Ni od Šekspira ni od Molijera nije ostao nijedan red originalnog rukopisa drame. Tu i tamo sačuvani su njihovi potpisi po nekim zvaničnim dokumentima. Zbog toga se dugo sumnjalo da je Šekspir napisao svoje drame. Te sumnje mimoišle su Molijera. Doživeli su slične godine – Molijer 51, a Šekspir 52 godine.

Molijer se rodio u porodici uglednog dvorskog tapetara, Šekspir uglednog stanovnika Straforda, koji je jednog trenutka dospeo do položaja neke vrste gradonačelnika. Obojica su imali lepo obrazovanje. Čitali su i pisali latinski. Molijer je čak bio diplomirani advokat. Ali su se obojica strasno opredelili za pozorište.

Šekspir je pisao i igrao pod svojim imenom i prezimenom, a Molijeru je to umetničko ime.

Molijer se rodio kao Žan-Batist Poklen. Žan Batist na francuskom znači Jovan Krstitelj. Kad je godine 1643. u Parizu osnovao Slavno pozorište, uzeo je pseudonim Molijer (koje vodi poreklo od nekog rudnika vodeničnih kamenova), po nekom tada poznatom ali pokojnom tragičaru. Poznavaoci Molijerovog pretežno komediografskog karaktera se čude kako to da je budući komediograf uzeo ime tragičara. Neki to tumače tako što u mnogim njegovim komedijama provejava setni ton. Najstariji dokument sa tim pseudonimom nosi datum 28. jun 1644. godine. A svoj prvi pozorišni komad, farsu “Barbujeva ljubomora”, Molijer će napisati tek za dve godine.

U ređe igranoj komediji “Zganarel” (1660) Molijer razmišlja o smrti: “Otići na drugi svet glupost je velika/Jer i ovaj svet zgodna je prilika.”