Monolog udvoje

Prozni prvenac Nenada Prokića od onih je ostvarenja koja počivaju na poetičkom “prestupu” mešanja lepe književnosti i ideologije. Za razliku od sličnog “prestupništva” trivijalno-populističke ili komercijalno-senzacionalističke literature, u osnovi nehajnih prema verodostojnosti prihvatanja njihovih nedvosmisleno ideoloških konstrukcija, ovo u izvesnoj meri elitistički profilisano pisanje dobrim delom se zasniva upravo na promišljanju i problematizaciji mogućih načina (samo)razumevanja i tumačenja.

Alfa Fodžtrot je, stoga, knjiga koja sopstvenu ideološku opredeljenost nimalo ne skriva, već je, naprotiv, stavlja u samo središte kao predmet prikazivanja. Zato čitalac neće biti naročito zatečen uviđanjem da njena samoobjavljujuća “stilska određenost”, počev od raspoznatljive “slike opšte bede, očajanja i propasti” devedesetih, preko “simbola kontinuiteta manipulacija podaničkim i samoubilačkim mentalitetom” i “zajedničkih fotografija” predsedničkog para, licitarski “uramljenih u crvene ramove u obliku srca”, prerasta, naposletku, u neposredno apostrofiranje stvarn(osn)ih zastupnika famozne Druge Srbije kao “pokretnog zabrana u varvarskom okruženju” i “sveopštem malograđanstvu”. Teško bi, međutim, iz takvog sleda bilo izvesti direktan zaključak o tome da je ova principijelna i “unapred zgotovljena” odbrana kao svojevrsni beletristički alibi upućena baš onoj “prvoj” ili pak “nultoj” Srbiji, čijim medijskim prostorom alternativni ideološki “bauk” Druge Srbije ponovo kruži poslednjih sedmica.

Ključnu pripovednu i (s)misaonu figuru ove opsegom nevelike knjige predstavlja, naime, “monodijalog” ili “autodijalog”, i doslovno formalizovan kao svojevrsni solilokvijski monolog udvoje u kojemu glavni junak, potonji narator, u središnjem delu ovog neobičnog “Fragmenta romana ili drame”, a u donekle egzibicionističkom razgovoru sa samim sobom, artikuliše i stavlja na proveru sopstveno gledanje na svet. Hajdegerijansko-deridijanski toposi istine bića i istine umetnosti samo su najuočljivije i najeksplicitnije tačke ove verbalne demonstracije očajničke intelektualne nadmoći nad sobom i podrazumevanim opsenama drugih. Ali ona, valja kazati, ima i najmanje dva komplementarno snižavajuća i samoosporavajuća simbolička lica u vidu naratorovog ironijskog samoimenovanja kao “atletičara apsurdnog”, “usrećitelja čovečanstva” i “iluzornog viteza autonomije”, odnosno u vidu pripovedačevog devedesetogodišnjeg nemačkog dvojnika Herberta Vinkelmana kao slike i prilike onoga što predstavlja priželjkivanu tranzicijsku budućnost.

I bez obzira na to što na vrhuncu ovog fikcionalnog pokusa sa prepoznatljivim idejama i predstavama o aktuelnoistorijskoj stvarnosti, dosegnutom u kratkom epilogu naslovljenom kao “Srebrna vrpca”, dolazi do krajnjeg parodijsko-burlesknog snižavanja, ovaj žanrovski melanž Nenada Prokića čita se ipak kao ostvarenje jedne, istina složene vizije, u okviru koje se tek podešavaju unutrašnji prioriteti i proveravaju (samo)razumevanja. Alfa Fodžtrot je, drugim rečima, veoma sofistikovana knjiga prevashodno za istomišljenike s (auto)kritičkim sklonostima kao ciljnu grupu. U tom smislu ona pre može da osnaži nego da dovede u pitanje već uvreženo neistomišljeničko razumevanje ideološkog opredeljenja iz kojega proizilazi kao u znatnoj meri samodovoljne i autistične rabote bez mnogo zanimanja za svet izvan sopstvenog intelektualnog i duhovnog vidokruga. Uostalom, ona po svemu sudeći i nije pisana s takvim pretenzijama, pa tako zapravo i nema mesta mogućem nesporazumu između pisca i njegovih čitalaca. Ekskluzivnost je svesno odabrana sudbina ove knjige koja ne koketuje s drugačijim pogledima na svet čak ni tamo gde bi ružno sećanje ili moralno saosećanje mogli da budu njeni lagodni saveznici.