Rashlađena i etno lepota

Prva predstava na BITEF-u, Trupe Mari Šujinar, igračice, koreografa i direktora ove trupe, Body-Remix/Goldberg Variations (koprodukcija Montreala, Otave, Pariza, Venecijanskog festivala, Beča) bizarnošću stila, tematskim polazištem (težnja za uspostavljanjem ravnoteže igrača u prostoru u otežavajućim okolnostima, sa pomagalima, štakama, podupiračima – čak i za glavu), baletskim štanglama, uz korišćenje mešovitih igračkih stilova, kako klasične igre (“na prstima”), tako i savremene, kao i elementima joge i slobodnijim stilovima, načinom upotrebe muzike – upućuje na istraživanja arhitektonike formalne estetike igre i ritmičko-prostorne kombinatorike graničnih mogućnosti ljudskog tela. Deset skoro golih igrača, u Vandalovim kostimima koji više otkrivaju nego što skrivaju lepotu ljudskog tela, u veoma interesantnom svetlu (izvanredno funkcionalna upotreba kontralihta koja naglašava formalnu lepotu tela i koeografske kombinatorike Mari Šujinar), savršenom lakoćom, poštujući raznovrsne kombinacije i neobičnost figura, ponekad uz dozu lakog humora, oduševljavaju preciznošću i skoro matematičkim poštovanjem geometrijskog crteža u prostoru. Sola, dueti, trija, grupne figure, fasciniraju akrobatskim vladanjem pomagalima. Savršeno precizna koreografija, i sama u stilu remix-a Bahovih Goldbergovih varijacija (5.6.7), inspirisana je Varijacijama na varijacije Luja Difora i vokalnim odlomcima Glena Gulda (A State of Wonder – onomatopejski zvuci, struganja, škripanja, uzdasi, blebetanja, itd.), u izmenjenim ritmičko-dinamičkim varijabilama u odnosu na Baha. Uprkos lepoti i savršenosti izvođenja, koreografija i režija (ponekad preduga) više fasciniraju racionalnom kombinatorikom i nekom hladnom lepotom koja izaziva i osećaj “osakaćenosti”, uz neprijatnu potrebu za “poštapljivanjem”, namećući zaključak da je svet “faličan”, a ljudsko telo u takvom svetu – nedostatno. Mada je ovakva poruka skoro apstraktno sugerisana, ona je rashlađujuća.

Koreodrama SENKE (Bitef teatar, Mudra teatar) Ivane Ašković (koreografa i reditelja) i Borisa Čakširana (scenografa i kostimografa), nastala u okviru projekta Jezik, ples, identitet tokom jednogodišnjeg istraživanja, uspešno ostvaruje sintezu drevnog ritualnog mita balinežanske legende o Čalonarang. U njoj se “smenjuje lirika intimnih ambicija i snova o ljubavi sa divljom ritualnom energijom surove realnosti koja kažnjava svaki pokušaj žene da se uzdigne iznad ustaljenog poretka i jasno definisanih društvenih uloga”. Ekspresivna muzika vodi nas u svet senki prizvanih iz prošlosti, osavremenjen današnjim senzibilitetom, i asocijacijama i na naše današnje i na tuđe zablude o Dobru i Zlu. Raznovrsna i bogata emocijama (ponekad do nedopadljivosti, ponekad ushićujuća), muzika nas uvodi u tradiciju balinežanskog i afričkog plesa, kapoira, aikida i buto stila, ukrštenu sa najsavremenijim shvatanjima igre. Arhetipska uloga žene kao majke, kćeri, ljubavnice, hraniteljke i uništiteljke, istovremeno boginje i sluškinje, sveštenice i gurua prosvetljujućeg znanja, sugestivno je prikazana kroz ritualnu surovu borbu sila kosmičke i magijske dimenzije. Aškovićeva je zanimljivo i sugestivno povezala arhetipske rituale sa balkanskim plesovima i verovanjima, menjajući istočnjački mit u korist pozitivne završnice. Koreograf je veoma uspešno preneo igračima svoje znanje stečeno na Havajima i na Baliju, precizno pružajući osnovna obeležja drevne igre kroz finoću pokreta ruku, prstiju, položaja tela, kroz mimiku lica, specifičnim pogledom i ritmičnim udarima stopalima o tlo. Kroz kanonizovani jezik plesa svaki udar dobija određeni ritam i značenje, a nagib glave i pokreti prstiju tumače priču, odnos likova, koliko i položaj igrača u mizanscenu.

U atraktivnim, egzotičnim kostimima Borisa Čakširana, u osmišljenim, redukovanim elementima dekora i svetlosti, nadahnuti igrači preneli su studiozno i profinjeno tankoćutnu i rafiniranu koreografiju, spajajući u harmoničnu celinu apstraktne sa etno-oblicima.

Mirjana Zdravković