Pančevo

Kako god da se završi protest Pančevaca zbog zagađivanja vazduha – za koje optužuju Azotaru, Rafineriju i Petrohemiju – Pančevo je reč nedelje. Grupa Pančevaca je, u ime 130 000 sugrađana, po Beogradu nosila komšijsku opomenu: “Beograđani, rak vam kuca na vrata.”

Pančevo, grad na Tamišu, ima dugu istoriju. Zabeleženo je najmanje desetak imena koja su svojom sličnošću samo zamutila poreklo njegovog današnjeg naziva. U srednjem veku zvao se Panuka, Panucea i Panoča. Od dolaska Slovena u 12. veku zabeleženo je ime Bansif, Pančal i Pansej. U doba baroka zove se Pančova i Pancova, a Srbi ga oduvek zovu Pančevo.

Istoričar Pančeva Feliks Mileker pokušava da otkrije poreklo imena Pančevo. On u uvodu svoje knjige iz 1925. godine, posvećene istoriji Pančeva, piše: “U istoriji anonimnog beležnika ugarskog kralja Bele, koja je oko 1200. g. postala, nalazimo da se spominje Panoucea (Panoča) flufius, koja se reka severozapadno od Pančeva zove Panjova i jugoistočno do Dubovca pak Ponjavica. Od nje je, može biti, ovo mesto i dobilo svoj naziv.”

Pančevo je poznato po prvom srpskom muzičkom i pevačkom društvu i po “Pančevcu”, novinama osnovanim 1869. godine, čija je današnja redakcija nosilac pobune protiv zagađivanja vazduha.

Slavni Pančevci su filozof kantovske orijentacije Georgije Daksner (1871-1911), zatim pesnik koji je napisao poznate stihove “Rado ide Srbin u vojnike”, paroh Vasilije Živković (1819-1891), zoolog Ludvig Vartolomej Graf (1851-1924), koji je posetio daleka mora od Severnog ledenog do Indijskog okeana, pisac Vladimir Stojšin (1935-1994) i ujak moga oca Ivan Martinović (1863-1926), urednik “Spomenka”, najpopularnijeg dečjeg lista na srpskom jeziku koji je izlazio poslednjih decenija Austrougarske (1882-1914). Ne mogu da ne spomenem umetnika crnohumornog stripa Aleksandra Zografa, koga redovno čitam u “Vremenu”.

Pesma Pančevca Milana Ćurčina (1880-1960) “Na stranputici” kao da sluti ekološku smrt zagađene prirode pesnikovog rodnog grada: “Dođe tzv. Jesen/ tj. stalo padati “žuto lišće”, itd/Te skoro pod svakom granom/Po jedan pesnik/ Stoji, i vidi/ Gde “mre” priroda, i pogreb joj preti!”