Marksisti, titoisti i ateisti

Pretenzije na imovinu Mitropolije crnogorsko-primorske obelodanjene su nedavnim saopštenjem, u kojem se predočava da je “CPC” osnovala “Sveti sinod” i da je za sedišta “episkopija” odredila neke od najpoznatijih manastira u Crnoj Gori! Zahtevi dobijaju veliki publicitet u crnogorskim medijima, dok se, sa druge strane, često prećutkuje reč crkve utemeljene na kanonima... Sve to, i mnogo drugih razloga za razgovor sa mitropolitom Amfilohijem.

- Crkva u Crnoj Gori nalazi se pod stalnim pritiskom i nasiljem od početka Drugog svjetskog rata, kako u vrijeme okupacije, tako i u doba komunističkog totalitarizma. Od devedesetih godina prošlog vijeka došlo je do izvjesnih promjena i otopljavanja u odnosu na Crkvu, ali i do pokušaja novih manipulacija sa njom i ugrožavanja njenog identiteta, prvenstveno preko formiranja i osnivanja plemensko-partijske sekte (1993) pod nazivom “vjerska zajednica CPC”. Poslije proglašenja nezavisne Crne Gore, oni koji su tu novokomponovanu vjersku zajednicu stvorili, pokušavaju da je još više afirmišu i predstave kao “domicilnu crkvu”.

Pristalice “CPC” nastupaju kao da su zastupnici nekakve “državne religije”, ostavljajući utisak da deluju pod svodom crnogorske državne vlasti...

- Tendencija pretvaranja te tzv. CPC u “državnu religiju” samo je pokazatelj da njenim pristalicama (tako se sami nazivaju!) nije stalo istinski do Crkve, već do ideološko-sekularnih interesa. Državne vlasti i politički vrh Crne Gore poslije ostvarenja svog političkog cilja nezavisnosti države, radi kojega je u suštini i stvarana ova vjerska zajednica, očekivalo bi se da prestanu sa daljim manipulisanjem Crkvom, što nažalost nije slučaj, bar što se tiče jednog dijela zvaničnih državnih organa i mas-medija. Zanimljivo je da su glavni zagovornici ove tzv. Crnogorske crkve kao po pravilu sve dojučerašnji gonitelji Crkve, marksisti, titoisti i ateisti. Sva njihova religioznost se svodi na loženje logorskih vatri uoči Božića i na povremeno nasilno upadanje u neku od crkava Mitropolije crnogorsko-primorske.

Odmah po Božiću “CPC” saopšti da je “obnovila Sveti sinod” i “proglasila prvi dekret”, u kojem se predstavlja kao “autokefalna i samostalna”! Kako ste to doživeli?

- Da bi jedna pravoslavna crkva mogla imati sinod, potrebno je da prethodno bude istinska crkva, kao takva priznata i poznata od svih pravoslavnih crkava, na čelu sa Vaseljenskom patrijaršijom. Na čelu, međutim, ovog “obnovljenog Svetog sinoda” nalazi se individua ne samo lišena svešteničkog čina i prokleta od Carigradske patrijaršije, nego i isključena iz Pravoslavne crkve, i kao takva nepostojeća za nju, i kao prosti član, a kamoli kao sveštenik i episkop. Kakav on, takvi su i oni sa kojima stvara taj tzv. sinod: dvojica bjelosvjetskih probisvijeta iz Rusije, koji su nepostojeći za Rusku pravoslavnu crkvu; jedan bivši rimokatolički fratar, izbačen zbog nastranosti iz svoje crkve, koji je samog sebe proglasio za “mitropolita” nepostojeće “Italijanske pravoslavne crkve”! Od svega je najzanimljivije da se to zborište i koktel, nazvano Crnogorskom crkvom i Svetim sinodom, nastalo baš radi crnogorstva, pravi od Italijana, Rusa, Srba (ima i dvojicu Cigana “sveštenika” iz Banata!). “Autokefalna i samostalna”? Kako neko reče: “Evo ti ništa, drži ga čvrsto!”

U pomenutom saopštenju navodi se još kako su se stekli uslovi da se “stolica CPC” preseli u Cetinjski manastir, a da su za sedišta “eparhija” određeni i manastiri Ostrog i Đurđevi stupovi... Otvoreno se pretenduje na imovinu Srpske pravoslavne crkve!

- U ovo naše smutno “tranziciono” vrijeme nije malo pljačkaša i otimača tuđe imovine. To što ova novokomponovana vjerska zajednica pretenduje na imovinu jedne vjekovne ustanove u Crnoj Gori, samo pokazuje o kakvim ljudima se u stvari radi. No, ono što zapanjuje jeste činjenica da ima u državnoj vlasti ljudi pozvanih i plaćenih da poštuju i čuvaju pravo i pravdu, i ljudska, pa i neotuđiva imovinska prava – da podržavaju, ponekad i javno, takvo pljačkanje i ugrožavanje imena, dostojanstva i prava jedne ustanove starije od same države Crne Gore!

U predlogu novog ustava Crne Gore preuzima se odredba postojećeg ustava, u kojem se kaže da su “Pravoslavna crkva, Islamska verska zajednica, Rimokatolička crkva i druge veroispovesti odvojene od države”. Šta znači to Pravoslavna crkva?

- Najviše začuđuje i ozbiljno zabrinjava činjenica da je u Nacrtu novog ustava Crne Gore među crkvama i vjerskim zajednicama na prvom mjestu navedena “Crnogorska pravoslavna crkva”, poslije nje Srpska pravoslavna crkva, Rimokatolička, Islamska vjerska zajednica i druge vjerske zajednice. Ukoliko bi bio usvojen ovakav stav o vjeroispovijestima u Crnoj Gori, to bi predstavljalo nezapamćeno nasilje i miješanje u život Crkve od strane ustavotvoraca, i to u ime odvojenosti Crkve od države, i pri tome u ime građanske države! Država bi svojim ustavom stvarala crkve i time se miješala u najunutarnjiji poredak i kanonsko ustrojstvo Crkve kao takve, što bi bio presedan u evropskom zakonodavstvu.

Crkvi ne smeta da prihvati dosadašnju ustavnu formulaciju (1992) koja poznaje Pravoslavnu crkvu, s obzirom na to da se zna o kojoj kanonskoj crkvi se radi i koje eparhije u Crnoj Gori njoj kanonski pripadaju.

Ali i sam predsednik Crne Gore Filip Vujanović kaže da Mitropoliju crnogorsko-primorsku nikada nije doživljavao kao SPC u Crnoj Gori?

- Ukoliko dobro razumijemo izjavu predsjednika Crne Gore gospodina Vujanovića, on njome definiše svoju ličnu nacionalnu pripadnost, što je njegovo legitimno pravo, ne dovodeći pri tom u pitanje kanonski poredak Crkve u Crnoj Gori.

Vrlo često, gotovo redovno, skraćuje se zvanični naziv Mitropolije crnogorsko-primorske, izostavlja se iz imena da ona pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi...

- Ne treba izgubiti iz vida da se Crkva u Kraljevini Srbiji zvala “Pravoslavna mitropolija u Kraljevini Srbiji”, preko Save i Dunava se zvala “Karlovačka mitropolija”, u Crnoj Gori “Arhiepiskopija cetinjska”, odnosno “Crnogorska mitropolija” itd. Mitropolija crnogorska nikad nije mijenjala svoj naziv: zvala se Pravoslavnom mitropolijom i između dva rata i sve do dana današnjega, ostajući pri tome organski član Arhiepiskopije pećke i Patrijaršije srpske, odnosno Pravoslavne crkve srpske. Ovdje treba istaći i sljedeće: s obzirom na to da je zabluda “etnofiletizma”, osuđena kao jeres na Saboru u Carigradu (1872), porodila i porađa u novije vrijeme više raskola u Crkvi (ukrajinski, moldavski, makedonski, pa, evo, i crnogorski...), savremeno pravoslavno bogoslovlje nastoji na povratku naziva crkava izvornom crkvenom poretku. A po tom poretku koji su sačuvale drevne crkve Istoka (Jerusalimska, Aleksandrijska, Antiohijska, Carigradska itd.) pomjesna crkva dobija naziv prema glavnoj episkopskoj katedri, a ne po geografskom prostoru ili nacionalnoj odrednici.

I vas lično često napadaju, s različitim pobudama i s različitih strana. Kritikuju vas i što ste u ključnim momentima podržali one koji su se zalagali za odvajanje Crne Gore od Srbije. Kako vi na to odgovarate?

- Teško episkopima i hrišćanima uopšte koje ljudi hvale, pogotovo ako ih hvale hristoborci i bogoborci. Što se tiče moga “zalaganja za odvajanje Crne Gore i Srbije”, svi časni ljudi znaju za šta se zalagao mitropolit crnogorsko-primorski, kao građanin i kao čovjek. Pri tome znaju i njegov osnovni stav: bez obzira na promjene državnog poretka i granica, Crkva nije njima uslovljena, ona ima svoj vjekovni poredak i ustrojstvo po kome živi i djela, očekujući i tražeći od svake vlasti da ispoštuje taj njen poredak i njene odluke koje se tiču promjene njenog ustrojstva i ostvarivanja njene misije.

Do čega je današnjoj službenoj Podgorici i njenoj eliti više stalo, do toga da “Crnogorsku pravoslavnu crkvu” uzdignu na nivo “državne crkve” ili da iz okrilja Srpske pravoslavne crkve istrgnu i za sebe nekako pridobiju Mitropoliju crnogorsko-primorsku?

- Zašto službena Podgorica i njena vladajuća politička i ideološka elita nastoje na svojoj, u neku ruku “državnoj crkvi”? Bojati se da je to teško objasniti i njoj samoj, pogotovo sada poslije sticanja nezavisnosti države. Elita o kojoj je riječ dvostruko je sekularizovana: prvo, titoističko-marksističkom ideologijom, koje je bila zagovornik skoro pedeset godina; drugo, sadašnjim potrošačko-buržoaskim mentalitetom i konceptom građansko-tehnološkog društva, koji se sam po sebi pretvara u novu vrstu pseudoreligije, obogotvorujući profit i hedonizam. Za takvog tipa ideologije Bog i Crkva mogu suštinski predstavljati samo folklor i ukras. Otkuda, dakle, kod takvih ova potreba stvaranja “državne religije”?

Ima se utisak da se iza toga skriva nemala dubinska kriza identiteta. Kako inače objasniti u trenutku kad se Evropa objedinjuje i briše granice među državama, toliko, da ne kažemo – fanatično nastojanje na obogotvorenju svoje države i njenih “tvrdih” granica? Oni koji su decenijama propovijedali “izumiranje države”, tu istu državu proglašavaju za idol i zlatno tele!