DEMONSTRACIJE U BUDIMPEŠTI: Mitski život velike Mađarske

(Od dopisnika NIN-a iz Mađarske) U program ovogodišnjeg budimpeštanskog leta, nenajavljeno ali organizovano i agresivno, ušao je još jedan sadržaj. Događaj koji je odmah u drugi plan stavio sve ostale. Od koncerta Ruže Magdolne i Brajana Adamsa, do svetskog “Unikum” vaterpolo kupa i petnaestog “Siget” festivala… Mit o takozvanoj velikoj Mađarskoj i ovog juna (prve i poslednje nedelje i ponedeljka u mesecu), izveo je na ulice Budimpešte najvatrenije zagovornike revizije Trijanonskog sporazuma potpisanog 1920. godine. Kao što je poznato, zemlje pobednice u Prvom svetskom ratu i predstavnici Mađarske parafirali su tada u francuskom gradu Trijanonu ugovor po kojem je površina ove države sa 283.000 kvadratnih kilometara smanjena na 93.000, a broj stanovnika sa 18 sveden na 7,6 miliona, dok su ostali pripadnici mađarske nacije nastavili da žive izvan matične zemlje. Iako je velika većina građana Mađarske svesna da Trijanon spada u ispisane i zatvorene stranice istorije i da su ideje o prekrajanju današnjih državnih granica čista utopija, radikalniji slojevi društva ne propuštaju nijednu priliku da podsete na “veliku nepravdu”, uvere evropsku i svetsku javnost da taj sporazum nikome nije doneo dobro i istaknu zahteve za poništenje odluke kojom je mađarska država svedena u svoje današnje okvire. Nekoliko desničarskih organizacija predvođanih Omladinskim pokretom 64 županije (Mađarska danas ima 20 županija) okupilo je nekoliko hiljada pristalica, među kojima je bilo simpatizera i članova i najjače opozicione stranke Fides Viktora Orbana. U dva navrata žestoko su protestovali ispred ambasada Srbije, Rumunije i Slovačke, koje su, kako su poručili budimpeštanski revizionisti, iz Trijanonskog sporazuma nezasluženo izvukle teritorijalnu korist. Zato i ne čudi što neke od njih zahtevaju da se Mađarska i zvanično izjasni da će poštovati državne granice. Ponavljanje ranijih scena, kada su na nekim ambasadama stradali izlozi i prozori, policija je ovog puta predupredila postavljanjem zaštitne ograde. Pošto zbog strogih mera obezbeđenja predstavnici Omladinskog pokreta 64 županije nisu dobili priliku da svoju peticiju uruče diplomatama zemalja koje su potpisale Trijanonski ugovor, odlučili su da najvažnije zahteve pročitaju pred ambasadom Francuske – ta se zemlja u radikalnijim krugovima smatra autorom ideje o “rasparčavanju Mađarske”. Isti zahtevi pre toga su se čuli i polovinom juna na Peštanskom trgu 1956, glavnom sastajalištu pristalica ove ekstremističke mađarske organizacije, kojima su se pridružili i članovi Mađarskog desničarskog pokreta. Laslo Torockai, predsednik Omladinskog pokreta 64 županije, kome je zbog nacionalističkih istupa i javnog propagiranja ideje stvaranja velike Mađarske, u više navrata zabranjivan ulazak na teritoriju Srbije, ni ovoga puta nije propustio priliku da pozove svoje sunarodnike na rušenje vlade premijera Ferenca Đurčanja, koja je, po njemu, “antinarodna i izdajnička”. On je zahtevao da vlade susednih zemalja “prestanu sa progonom mađarskog stanovništva i obezbede traženu autonomiju”, ne precizirajući šta pod tim progonom podrazumeva. Takođe je naglasio da je njegova organizacija od prikupljenih donacija počela da osniva centre za pravnu pomoć mladim Mađarima u okolnim zemljama. Slične stavove izneo je i lider Mađarskog desničarskog pokreta Čanad Segedi, rekavši da je “pre 87 godina, diktatom tadašnjih velikih sila, prekinut put razvoja mađarske države, koji mora biti nastavljen poništavanjem odluka iz Trijanona i vraćanjem Mađarskoj njenih istorijskih teritorija”. Na junskim protestima u Budimpešti, osim mađarskih državnih zastava, okupljeni su mahali i onima iz vremena dinastije Arpada. Demonstranti su uzvikivali pogrdne parole na račun okolnih država, dok su se na transparentima mogli videti natpisi: “Poništimo Trijanon”, “Istina za Mađarsku”... Na jednom od transparenata bile su i dve paralelne geografske karte, tzv. velike Mađarske i današnje Srbije, samo sa “odsečenim” Kosmetom i natpisom – 12,3 procenata nije isto što i 66,3! Suvišni građani “U zemljama u kojima su nastavili da žive posle oduzimanja teritorija, Mađari su danas građani drugog reda. Međutim, posle neuspelog referenduma iz 2005. godine, kojim su odbijeni njihovi zahtevi da im matična zemlja da mogućnost dobijanja dvojnog državljanstva, oni se u samoj Mađarskoj ne smatraju ni građanima drugog reda, nego suvišnim elementima! Mađarska nema drugog izbora nego da u svetskim i evropskim forumima snažno pomaže težnje Mađara u okolnim zemljama za autonomijom”, ponovio je za NIN ono što je rekao na nedavnom obeležavanju godišnjice Trijanonskog sporazuma u mestu Tapolca, visoki funkcioner Fidesa Žolt Nemet, inače predsednik Odbora za spoljnu politiku i Mađare van Mađarske.