Desnica poželjan partner

Svake subote na zagrebačkim pijacama besplatno se dele sir i kajmak. Ponudu nipošto ne treba shvatiti bukvalno. Reč je, naravno, o „siru i vrhnju”, nacionalnom proizvodu autentičnih hrvatskih krava koje na ovaj način reklamira poznati zagrebački evrofob Nenad Ivanković, jedan od mnogih koji se danas nadaju gradonačelničkoj kancelariji hrvatske metropole.

Osim bizarnih parola bivšeg glavnog i odgovornog urednika zagrebačkog „Vjesnika” iz Tuđmanovog doba, ovom mestu na lokalnim izborima 15. maja streme i ostali disidenti vladajuće Hrvatske demokratske zajednice koju vodi premijer Sanader. Od sina pokojnog predsednika Tuđmana i njegovog bliskog prijatelja, bivšeg „esdepeovca” Zdravka Tomca, pa na dalje.

Aktuelni odnos snaga govori da je zemlja oštro podeljena na levicu i desnicu, bez obzira na mutne definicije ovih pojmova u domaćem podneblju. Vladajući HDZ i Socijaldemokratska partija bivšeg premijera Račana imaju jednak broj pretpostavljenih izbornih procenata koji ne prelazi 25 odsto. Odmah iza njih, trenutno sa 10 odsto glasova, sledi Hrvatska stranka prava Ante Đapića. Izvesno je da će Đapićevi desničari biti najpoželjniji partner pobedniku lokalnih izbora, jer bez njih ne može da se sastavi nijedna gradska ili opštinska uprava u Hrvatskoj.

I na ovim izborima potvrđuje se elementarna politička i geografska logika. Stranke konzervativnih programa i desnih ideologija najuticajnije su u pograničnim delovima Hrvatske, ruralnim sredinama i „Tuđmanovom Zagorju”, kako se danas naziva šira okolina Zagreba, od Kumrovca do Velikog Trgovišća. Levičari ili „građanski umerenjaci” vode u Zagrebu i ostalim urbanim centrima Hrvatske, u Istri i centralnom delu zemlje, sa ponekim izuzetkom Dalmacije.

Ovogodišnji lokalni izbori ne ističu se velikim rečima, upečatljivim parolama i sugestivnim obećanjima. Delom i zato što je političarima pomanjkalo inspiracije, a biračima strpljenja, ali najviše zbog beskrajne dosade koju u prosečnom hrvatskom uhu izaziva refren-dilema „Ante Gotovina ili Europska unija”. Ko želi da vodi manji ili veći grad u Hrvatskoj ili da upravlja nekom nacionalnom opštinom, mora da se prihvati ozbiljnijeg posla od stalnog podizanja nacionalnih tenzija.

Kao i na lokalnim izborima 2001, to je najbrže i najbolje shvatio bivši zagrebački gradonačelnik Milan Bandić iz Socijaldemokratske partije. „Crveni gradonačelnik” je u svom ranijem mandatu obišao doslovno sve delove Zagreba, a posle njegovog odlaska tamo nisu ostajala samo obećanja nego i dostojniji način života.

Dva najzanimljivija izborna poligona u maju biće Zagreb i Osijek. U glavnom gradu Hrvatske očekuje se relativno dinamična utrka između Milana Bandića i favoritkinje Hrvatske narodne stranke (koja je kandidovala i predsednika države Stjepana Mesića) Vesne Pusić. Kao i četiri godine ranije, glasači su pokazali da nisu mnogo uznapredovali od jeftinih političkih etiketa. Čak i u ozbiljnijim propagandnim izbornim tekstovima može da se pročita da se u Zagrebu „Hercegovac bori protiv Zagrepčanke”, pa prvi računa „na periferiju i kuferaše”, dok profesoricu Pusić podržava „fino, uljuđeno, građansko tijelo”.

Protiv ovakvog etiketiranja godinama se borila upravo Vesna Pusić, što sa svoje sociološke katedre, što sa javnih skupova i političkih govornica. Međutim, većina hrvatskih birača u to doba u njoj nije prepoznavala predstavnicu „finog građanskog tijela”, nego „nacionalnu izdajnicu koja šuruje s Beograđanima”, „ljevičarku i srbofilku”. Milan Bandić isprva je bio „crveni krvolok Hrvata”, da bi danas uznapredovao do „Milutina Topalovića”. Smisao metafore jasan je jedino biračima koji već samo ime ili prezime ljudi smatraju najvećom uvredom za one koji se zovu ili prezivaju drugačije...

Slična prizemna retorika podgrejana ratnim stradanjima vlada i u Osijeku, gde se liberalni gradonačelnik Zlatko Kramarić bori protiv pravaša Ante Đapića i bivšeg hadezeovca Branimira Glavaša koji već godinama gvozdenom rukom pritiska ovaj deo Slavonije.

Zbog ovakvih političkih prilika lokalni majski izbori u Hrvatskoj najbolji su primer ishoda kakav može da se očekuje na budućim parlamentarnim izborima. Od ukupno 20 županija u Hrvatskoj, desnica vodi u deset a levica u devet županija, dok je Zagreb primer „mrtve trke” između jednog i drugog bloka. Ovo saznanje prosečnog poreskog obveznika u Hrvatskoj košta najmanje 50 miliona kuna ili oko 500 miliona dinara. Kakva će biti cena života u zemlji u kojoj je svaka druga livada u Hrvatskom Zagorju, u spomen na omiljeni sport pokojnog predsednika, pretvorena u teniski teren, dok 70 odsto ljudi u Lici nema posla otkako su skinuli ratne uniforme, pitanje je za neku drugu vlast.