Po cenu časti

Srpski teatar (a daleko od toga da je jedini) sklon je „prigodnim“ predstavama, delima nastalim povodom raznih godišnjica i jubileja, bilo da su pitanju obeležavanja važnih datuma nacionalne istorije, bilo da je reč o godišnjicama rođenja ili smrti značajnih istorijskih ličnosti. Unapred limitirane svojom preciznom namenom, ove predstave retko kada predstavljaju nešto više od na brzinu napisanih igrokaza, koje isto tako brzinski, danas bi rekli „vikipedijski“ „prelaze“ preko važnijih momenata određene biografije ili istorijskog narativa. Uz jasnu didaktičku nameru, i uz nešto emocija, glavna ambicija ovih predstava je uglavnom informativna, često ideološka, retko umetnička. Obavezno u naslovu imaju poznato ime ili toponim, a uz projekat je najčešće vezano i neko „veliko“ glumačko „ime“ koje je prepoznalo priliku za „glumačku bravuru“. Ova eksploatativna forma je u engleskom teatru poznata kao take money and run i zaista, uglavnom sažima suštinu ovako zamišljenih projekata. Ovoliki uvod o ovom specifičnom podžanru napravili smo samo iz jednog razloga, kako bi naglasili da Žanka zapravo nije jedna od takvih predstava. Mada, na prvi pogled - liči. Imamo poznato ime, legendarna Žanka Stokić, imamo i godišnjice (130 godina od rođenja i 70 od smrti), tu je i ideološki aspekt („izdaja“ građanske klase tokom okupacije), tri glumca, svedena scenografija, i naravno poznato ime. Dakle, kao po receptu. Pa opet, nije tako. Najpre tekst. Za ovako „prigodno“ delo drama ima kako formalne tako i značenjske ambicije koje retko srećemo u sličnim radovima. Istina, bez iznenađenja, „prelazimo“ preko živopisne biografije poznate glumice, ali to sažimanje ipak, i tu je ta interesantna stvar, bez zazora problematizuje, stavlja pod lupu njene odluke koje su je koštale nacionalne časti. Naravno da su piščeve simpatije na strani umetnice, ali opet, ta simpatija ne zamagljuje ambivalentnost određenih odluka. Povremeno zasmeta malo „tvrđe“ plasiranje informacija, ali najčešće je to vešto izbegnuto humorom ili sitnom peripetijom. Čak i formalno, krećući se napred - nazad kroz glumičin život, konfrontirajući izvesne epizode iz njenog života, dovodeći Žanku na kraju života pred onu Žanku na vrhuncu slave, pisac i pored svih uslovnosti, uspeva da napravi jedno zanimljivo, nadahnuto teatarsko štivo. Tu je zatim i režija Milice Kralj, sa puno svesti o skučenim mogućnostima i sa iskrenim poštovanjem prema temi koju obrađuje. Akcenat je, normalno, na glumcima, najviše prostora dato je s pravom Jelici Sretenović, ali tu su i odlični Milan i Petar Mihailović koji s lakoćom i uz dosta tananosti prelaze iz lika u lik. I najzad, Jelica Sretenović. Neobična, retka glumica, koja sa Žankom deli ono „narodsko“, nešto spontano direktno, toplo i iskreno koje publika u momentu prepoznaje. Ali pored toga, baš kao i Žanka, i Sretenovićeva poseduje instinkt da od svake uloge pravi stilizaciju koja polazi od nje same, od njoj svojstvenog načina govora, od njene gestikulacije. U njenim kreacijama uvek vidimo i ličnost same glumice, njenu ranjivost, njen humor, strah i zanose, ona se ne igra mimikrije, ona nudi interpretaciju lika punu jednostavnog, dubokog, ljudskog razumevanja. Zato i jeste retka šansa i toliko uživanje videti je na sceni u predstavi gde je sve podređeno upravo njoj i njenom talentu. Iskoristite priliku. Predstava: „Žanka“ Miodraga Ilića Režija: Milica Kralj Pozorište: Madlenijanum