Dejan Atanacković - "Luzitanija"

Žiri, koji je radio u sastavu Tamara Krstić, Jasmina Vrbavac, Zoran Paunović, Mihajlo Pantić i Božo Koprivica (predsednik), na sednici održanoj 8. januara 2018, od devet naslova iz užeg izbora, odabrao je pet romana za finale. Radi se o delima „Srodnici“ Jovice Aćina, „Gorgone“ Mire Otašević, „Luzitanija“ Dejana Atanackovića, „Danas je sreda“ Davida Albaharija i „Srebrna magla pada“ Srđana Srdića.

64. dobitnik NIN-ove nagrade kritike za najbolji roman godine bio je Dejan Atanacković. Za „Luzitaniju“ su glasali Tamara Krstić, Zoran Paunović i Mihajlo Pantić, dok je Božo Koprivica glasao za roman Mire Otašević, a Jasmina Vrbavac za knjigu Srđana Srdića. Na konkurs je stiglo 179 naslova.

Počinjete roman citatom Petra Kočića kojeg je nedavno igrao Igor Đorđević u TV filmu Gorana Markovića „Slepi putnik na brodu ludaka“. I vaš roman i Markovićev film smešteni su u istu bolnicu o kojoj godinama nije bilo reči. Taj „dom za s uma sišavše“ s početka veka i to naprasno interesovanje za njega izgleda kao uvod u sveopšte ludilo koje će obeležiti potonje godine i decenije? Kako komentarišete da dva medija imaju isto mesto događaja u tako kratkom vremenskom periodu? – upitao je laureata Dragan Jovićević, urednik redakcije za kultutu nedeljnika NIN.

Dejan Atanacković: Gledao sam film Gorana Markovića, koji je emitovan baš negde u vreme kada sam „Luzitaniju“ privodio kraju, pa sam bio malo i zabrinut da će doći do nekih preklapanja, ali to je bio ipak jedan sasvim drugačiji pristup. Razlozi su verovatno sasvim praktične prirode, naime, već više godina su aktuelne razne godišnjice Prvog svetskog rata, pa samim tim i teme koje se tiču tog vremena. I direktan povod, ne za moj roman već za priču od koje će kasnije roman nastati, bilo je, zapravo, učešće na jednoj izložbi posvećenoj Prvom svetskom ratu. Doktorova kula je, pritom, primer jednog odnosa prema prošlosti: jedinstvena zgrada koja propada usred kruga bolnice, u centru Beograda, a koja je deo jedne medicinske istorije, napuštena i zaboravljena. A reč je o prvoj psihijatrijskoj klinici na ovim prostorima, pritom po svoj prilici vrlo naprednoj. Ta prošlost malo koga zanima. Nije dovoljno upotrebljiva za promociju patriotizma. A što se tiče „ludila“ potonjih decenija, više bih voleo kad bi se ta bolnica simbolički povezala sa istrajavanjem onog najranjivijeg, najmanje branjenog, zapuštenog i zaboravljenog, usred mnogih neodrživih stanja koja će obeležiti 20. vek sve do naših dana.

Recenzija: Luzitanija (Besna kobila)

Roman dovodi u vezu dva naizgled nepovezana subjekta Prvog svetskog rata: istoimeni putnički brod i prvu psihijatrijsku bolnicu u Beogradu. Maja 1915, Luzitanija je pod čudnim okolnostima potopljena torpedom nemačke podmornice, a oktobra iste godine Beograd osvajaju autrijsko-nemačke trupe. Psihijatrijska bolnica stiče eksteritorijalni status, a na njenom tlu ubrzo nastaje neobična parlamentarna republika koju zajedno osnivaju osoblje i pacijenti. To je početna tačka oko koje se u romanu grade brojne priče o traganju, nestajanju, ludilu, progresu, i besmislu rata. Veštom naracijom, nalik na postupke magičnog realizma, ironičnim stapanjem istorijskih činjenica i fikcije, kao i stvarnih i izmišljenih ličnosti, čitalac je vođen kroz kilometre raznovrsnih ambijenata: bolničke hodnike, apsurdne tunele Zapadnog fronta, balkanske šume, ulice Beograda, Njujorka, Beča, sve do oniričkih sala firentinskog Muzeja prirodnih nauka. Roman nudi bogat repertoar slika tela, telesnosti, ljudskih i životinjskih, a struktura romana podseća na svojevrstan wunderkammer. Liniju vodilju romana čini i konstantni dijalog o odnosu pojmova razuma i ludila, sumnja u njihovu suprotnost, i uporedno definisanje ljudske gluposti  koja se nazire u brojnim povodima i ishodima modernog doba.

NIN / Dobitnici

O autoru

Dejan Atanacković (Beograd, 1969) srpski je likovni umetnik, pisac i predavač na više univerzitetskih programa u Firenci. Od 1996. realizuje samostalne izložbe i kustoske projekte. Završio je studije slikarstva na firentinskoj Akademiji lepih umetnosti 1996. godine, a na istom fakultetu je bio i predavač od 2002. do 2005. godine. Od 2000. predaje multimedijalnu umetnost na američkom univerzitetskom programu SACI u Firenci. Atanackovićeve video i audio instalacije, serije fotografija, intervencije u javnom prostoru, predstavljene su na samostalnim i kolektivnim izložbama u Srbiji, Italiji, Кanadi, SAD, Bosni i Hercegovini, Albaniji, Nemačkoj, Meksiku i u drugim državama.

NIN / NIN